Situering van darmkanker
Eén persoon op veertig zal darmkanker krijgen. Darmkanker (colorectale kanker) is in België de tweede frequentste vorm van kanker. Deze kanker komt vooral voor na de leeftijd van 40 jaar. De frequentie ervan verdubbelt echter ongeveer tijdens elke 10 jaar tussen 40 en 80 jaar.Het gaat hier om een echte beschavingsziekte te wijten aan slechte voedingsgewoonten. Uit studies blijkt dat hoe groter het verbruik van groenten en fruit (en dus van vezels) is, hoe lager het risico op darmkanker is. Omgekeerd werkt het eten van eiwitrijk voedsel en vooral van rood vlees darmkanker in de hand. De fastfood keuken is wat betreft darmkanker rampzalig: teveel eiwitten en veel te weinig vezels.
Er zijn evenwel nog andere oorzaken van darmkanker. Darmpoliepen (dit zijn kleine goedaardige gezwelletjes aan de binnenzijde van de darm) vormen ook een risico op ontaarding. Daarom is het belangrijk dat ze opgespoord en verwijderd worden. Van de zestigplussers ontwikkelt 30% een poliep, maar slechts 5% van die poliepen ontaardt in een kanker.
Chronische ontsteking van de darmen kan op termijn ook tot kanker leiden, zoals bij colitis ulcerosa.
Darmkanker komt het meest voor bij personen zonder enige aanwijzingen voor verhoogd risico. Ongeveer één vierde van de darmkankers treedt echter op bij personen met een aanwijsbaar verhoogd risico, hetzij door voorkomen in de directe familie, hetzij door persoonlijke aanleg. Voor deze groep (naar schatting ongeveer 15% van de bevolking) zijn strengere regels voor vroegtijdige opsporing opgesteld.
Darmkanker is een sluipende ziekte.
Het gezwel kan zich aanvankelijk ongestoord in de holte van de darm of in de buikholte ontwikkelen. Vandaar dat een darmkanker in een vroeg stadium eerder bij toeval wordt gevonden bij een onderzoek.De eerste problemen treden pas op als de tumor reeds zover gegroeid is, dat de doorgang door de darmen moeilijker wordt. Op dat ogenblik zal de patiënt beginnen klagen van verstopping of van diarree. Mogelijk wisselen diarree en verstopping elkaar af. Bloedverlies langs de aars treedt op wanneer de tumor begint te bloeden. Ook wanneer andere aandoeningen van anaal bloedverlies aanwezig zijn, zoals aambeien of een aarskloof, dan nog moet men bedacht zijn op een verborgen darmkanker. Een gevoel van onwelzijn in de buik kan ook tot de klachten behoren. Sommige darmkankers produceren slijm en zo kan slijmverlies langs de aars een teken van darmkanker zijn. Gewichtsverlies, anemie en een slechte gezondheidstoestand treden pas op in een vergevorderd stadium.
Opsporing via je huisarts
Vanaf 50 jaar verdient je stoelgang éénmaal per jaar extra aandacht op eventuele sporen van bloed. Je huisarts zal hiervoor waarschijnlijk de meest recente zogenaamde iFOB test inzetten ("immunologische test op Fecaal Occult Bloed"). Deze test reageert enkel op menselijk bloed.Bij ongeveer twee patiënten op honderd zal deze test positief zijn. Als bloed in je stoelgang wordt gevonden, hoef je helemaal niet te panikeren: bij 100 personen bij wie bloed in de stoelgang wordt gevonden, hebben er maar 12 werkelijk poliepen. En we weten al dat slechts 5% van die poliepen kwaadaardig zal worden. Deze test is dus een onrechtstreekse test: hij zegt alleen dat verder onderzoek is aangewezen, niet dat je kanker hebt!
Bij mensen zonder verhoogd risico en met een negatieve FOB-test beveelt men aan om die test regelmatig te herhalen, met een interval van minimaal 12 en maximaal 24 maanden. Na een negatieve colonoscopie (dikkedarmonderzoek) wordt de screening na tien jaar hervat.
Praktische uitvoering van de FOB-test
Om de stoelgang droog te kunnen opvangen, kan je gewoon veel toiletpapier in de wc leggen en daar je stoelgang op deponeren. Of plaats een plastic pot in de wc.Met een spateltje neem je een weinig stoelgang en doe het in een plastic potje.
Verricht geen staalname in onderstaande gevallen:
- 3 dagen vóór, tijdens en 3 dagen ná de menstruatie
- bij bloedend speen of anale kloven
- bij bloed in urine
- bij bloedende wonden op de handen
Ontstekingsremmers (type brufen, voltaren ...) en meer dan 1 volwassen aspirine per dag moeten 7 dagen vóór de staalname gestopt worden, wegens het bloedingsrisico.
Hoe groot is de kans dat bij een negatief resultaat de ziekte toch aanwezig is?
Ongeveer de helft van de mensen met darmkanker zal een negatieve test afleveren. De boodschap is dan ook dat je bij het optreden van recente darmklachten toch je huisarts moet raadplegen.Doorverwijzing naar de specialist
Bij positieve FOB-test is coloscopie dan de volgende stap. Hierbij gaat de specialist in je darm kijken door middel van een soepel en dun instrument. Om in je darm te kunnen kijken, moet deze volledig leeg zijn. Dit vraagt een grondige voorbereiding met laxeermiddelen. Tijdens deze colonoscopie kunnen eventueel poliepen ontdekt worden, die meteen verwijderd kunnen worden. Zonder deze behandeling zou een deel daarvan dus ook kanker geworden zijn.Ziekteverloop van darmkanker
Als darmkanker niet behandeld wordt, dan loopt dit fataal af. Eerst groeit de kanker plaatselijk door met toenemende verstopping van de darm tot gevolg. Na verloop van tijd treden er uitzaaiingen op, vooral in de lever. Alleen heelkundig verwijderde tumoren bieden een kans op genezing. Op dat ogenblik mogen er dan ook geen uitzaaiingen zijn van de kanker. Indien er geen uitzaaiingen zijn, dan zijn na vijf jaar nog 8 op de 10 patiënten in leven. Globaal genomen is de sterfte door darmkanker 50 à 60%.Hoe wordt darmkanker behandeld?
Wanneer de tumor zich beperkt tot de darm zelf en nog niet door de darmwand heen gegroeid is, dan volstaat een heelkundige wegname van de tumor met een stukje aangrenzende darm. Wanneer de darmkanker wel verder doorgegroeid is, dan wordt de operatie ingrijpender. Als de tumor te dicht aan de aars ligt, dan wordt een definitief stoma of kunstaars noodzakelijk. Dit bestaat uit een darmuiteinde dat door de buikwand heen aan de huid wordt vastgehecht. Rond dit stoma wordt een ring geplaatst waarop men een stomazakje kan bevestigen om stoelgang op te vangen. Als de tumor ver van de aars verwijderd ligt dan wordt een ruim deel van de darm weggenomen en wordt er tijdelijk een stoma geplaatst tot de ingewanden genezen zijn.Als de plaatselijke lymfeklieren ook aangetast zijn dan wordt vooraf eventueel radiotherapie toegepast. Chemotherapie heeft zijn plaats nà een operatie als blijkt dat de tumorcellen erg kwaadaardig zijn of als de tumor ver doorgegroeid is.
Meer informatie
Dikkedarmkanker (video Gezondheidsnet.be)Stop darmkanker
Colonoscopie: voorbereiding (GastroB&W)