Wat zijn aambeien (speen)?
Aambeiweefsel behoort tot de normale anatomie van het anale kanaal. Het weefsel bestaat uit een dunwandige sponsachtige zwellichamen, opgebouwd uit vaatkluwens, die door middel van elastisch weefsel zijn opgehangen. Deze zwellichamen werken als een dichtingsring: zij houden het anale kanaal lucht- en waterdicht.Bij verscheuring van dit steunweefsel zakken deze zwellichamen met het bovenliggende darmslijmvlies blijvend omlaag. Door afknelling in het nauwe anale kanaal kunnen stuwing, pijn, verhoogde sfinctertonus en bloeding ontstaan. Dit noemt men dan aambeien of speen (hemorroïden)
Vroeger sprak men naargelang de plaats van ontstaan van inwendige of uitwendige aambeien. Dit is in feite niet zinvol gebleken.
Marisca (marisken) zijn uitwendig zichtbare, uitgezakte huidplooien rondom de aars (anus). Deze veroorzaken geen klachten en worden vaak ten onrechte als aambeien bestempeld.
Aambeien komt relatief vaak voor. Een op vier van de volwassenen heeft last van aambeien. De kwaal komt vooral boven de leeftijd van 30 jaar voor en treft even vaak mannen als vrouwen.
Wat zijn de oorzaken?
Aambeien kunnen om verschillende reden ontstaan. Mogelijke oorzaken zijn te weinig lichaamsbeweging, te weinig drinken of een te hoog lichaamsgewicht. De voornaamste oorzaak zit echter in onze voeding. Tegenwoordig bevat ons eten weinig vezels. Vezels verteren niet en houden vocht vast, wat de ontlasting zacht maakt.Als deze vezels ontbreken in de voeding wordt de ontlasting hard en droog. Daardoor moet je harder persen en meer kracht zetten tijdens de stoelgang. Dit irriteert de zwellichamen, die vervolgens opzwellen en beschadigd raken. Zo kunnen aambeien ontstaan en uitzakken. Meer nog als je een zittend leven leidt. Andere factoren kunnen meespelen, zijn zwangerschap en chronische diarree. Ook erfelijke factoren spelen een rol.
Wat zijn de symptomen van aambeien?
In een beginstadium is er alleen een gevoel van zwaarte of jeuk in de aarsstreek. Soms blijven de speenknobbels inwendig. Soms puilen ze uit naar buiten en ziet men de typische aambeien aan de aars: blauwachtige, zachte en pijnloze onderhuidse zwellingen. Bij naar buiten uitpuilende aambeien spreekt men van uitwendige aambeien, in het andere geval van inwendige aambeien. Bij persen zwellen deze knobbels. Tijdens en vlak na de stoelgang is er vaak rood bloedverlies langs de aars. Wanneer tijdens de stoelgang aambeien naar buiten geperst worden, kan dit gepaard gaan met hevige pijn. In deze aambeien kan ook een trombose ontstaan: dan ziet men een strak gespannen roze knobbel, die uiterst pijnlijk is en vaak het zitten onmogelijk maakt. Het is ook mogelijk dat ze aanleiding geven tot verlies van darmslijm en/of dunne ontlasting. Dit veroorzaakt vaak hinderlijke jeuk.Hoewel aambeien vervelende klachten kunnen geven, zijn ze onschuldig en verdwijnen ze vaak vanzelf.
Wat kan je zelf doen?
Als je last hebt van verstopping, wordt de kwaal erger. De stoelang gaat immers verder indikken en harder worden. Zorg voor een goede stoelgang is de basis van de behandeling. Het is ook de beste garantie om problemen in de toekomst te voorkomen. Je kan de stoelgang verbeteren door vezelrijke voedingsmiddelen te eten, zoals volkorenbrood, volkorencrackers, muesli, erwten en bonen. Daarnaast is het ook goed om minstens elke dag een sinaasappel en een appel of peer te eten. Drink veel.Ga bij aandrang direct naar het toilet; ophouden maakt de ontlasting hard! Kracht zetten is eigenlijk nooit goed, de stoelgang moet rustig passeren. Darmprikkelende laxeermiddelen zijn te mijden. Door de lokale prikkeling door de aambeien kan de kringspier van de aars verkrampen. Hierdoor ontstaat pijn en eventueel zelfs een zeer pijnlijke zwelling in de anus, wat wijst op de vorming van een bloedstolsel in de aambei (getromboseerde aambei).
Zorg verder voor meer beweging, zeker als je een zittend leven leidt.
En als je te zwaar bent, probeer wat af te vallen.
Uitwendige aambeien kan je goed zelf verzorgen. Wassen met zeep van de
aarsstreek wordt afgeraden, afspoelen met (koud) water is voldoende.
Vermijd het gebruik van vochtige doekjes omdat hierdoor vaak
allergische reacties optreden. Goede hygiëne voorkomt veel narigheid.
Aambeien die naar buiten stulpen bij persen kan je via aanhoudende zachte druk voorzichtig proberen weer naar binnen te duwen.
Regelmatig een warm bad zorgt ervoor dat de anus zich kan ontspannen. Ook als er klachten zijn als branderigheid, pijn, jeuk en eczeem rond de anus is een warm zitbad een goed middel ter bestrijding van de klachten en het zorgt voor goede hygiëne.
Zalven en zetpillen kunnen de pijn en branderigheid doen verdwijnen. Te lang gebruikmaken van preparaten die corticoïden bevatten, maakt echter de huid van de anus papierdun en kwetsbaar.
als er bloed of slijm bij de ontlasting zit en je niet zeker weet of het door aambeien komt;
als je ondanks de opgevolgde adviezen pijn of problemen met de ontlasting blijft houden;
als plots een 'uitwendige knobbel' ontstaat die erg gezwollen is en veel pijn doet;
als je denkt een aambei te voelen, maar hierover twijfelt.
Bovengenoemde maatregelen en leefregels vormen de voorkeursbehandeling en je huisarts zal hier ook verder op ingaan. Het doel van de behandeling is niet een aambeivrije maar een symptoomvrije patiënt. Als bij speen de klachten desondanks toch blijven aanslepen, zijn verder maatregelen aangewezen. Antispeenzalven zijn symptoombestrijdend maar dragen niet zo veel bij aan de genezing. Er zijn wel gunstige resultaten van conservatieve behandeling met nitroglycerinecrème (isosorbidedinitraat), zelfs bij uitgesproken vormen van speen. De werking van deze zalf berust op een ontspannen van de verkrampte aarsspier, waardoor de lokale doorbloeding weer kan verbeteren.
De therapie is tegenwoordig gericht op het herstel van de fysiologie van de zwellichamen en niet op de destructie ervan. Als deze zwellichamen hun werk niet meer naar behoren vervullen, is storend lekken van stoelgangvocht het gevolg. Modern heelkundig ingrijpen is daarom vooral gericht op het optrekken van aambeiweefsel, weefselfixatie op de juiste anatomische locatie en zo nodig ingrepen om de spanning op de aarsspier te veminderen. Scleroserende behandelingen ("verdrogen" van de aambeien) of bandligatie horen hier nog steeds bij de mogelijkheden.
Ook al zijn de aambeien na behandeling weer op hun normale plaats gebracht, na jaren kunnen opnieuw klachten ontstaan. Dit kunt u proberen te voorkomen door zo veel mogelijk bovengenoemde maatregelen en leefregels in acht te nemen.
Aambeien die naar buiten stulpen bij persen kan je via aanhoudende zachte druk voorzichtig proberen weer naar binnen te duwen.
Regelmatig een warm bad zorgt ervoor dat de anus zich kan ontspannen. Ook als er klachten zijn als branderigheid, pijn, jeuk en eczeem rond de anus is een warm zitbad een goed middel ter bestrijding van de klachten en het zorgt voor goede hygiëne.
Zalven en zetpillen kunnen de pijn en branderigheid doen verdwijnen. Te lang gebruikmaken van preparaten die corticoïden bevatten, maakt echter de huid van de anus papierdun en kwetsbaar.
Wat kan je huisarts doen?
Neem contact op met je huisarts:als er bloed of slijm bij de ontlasting zit en je niet zeker weet of het door aambeien komt;
als je ondanks de opgevolgde adviezen pijn of problemen met de ontlasting blijft houden;
als plots een 'uitwendige knobbel' ontstaat die erg gezwollen is en veel pijn doet;
als je denkt een aambei te voelen, maar hierover twijfelt.
Bovengenoemde maatregelen en leefregels vormen de voorkeursbehandeling en je huisarts zal hier ook verder op ingaan. Het doel van de behandeling is niet een aambeivrije maar een symptoomvrije patiënt. Als bij speen de klachten desondanks toch blijven aanslepen, zijn verder maatregelen aangewezen. Antispeenzalven zijn symptoombestrijdend maar dragen niet zo veel bij aan de genezing. Er zijn wel gunstige resultaten van conservatieve behandeling met nitroglycerinecrème (isosorbidedinitraat), zelfs bij uitgesproken vormen van speen. De werking van deze zalf berust op een ontspannen van de verkrampte aarsspier, waardoor de lokale doorbloeding weer kan verbeteren.
Wanneer naar de specialist?
Bij onvoldoende resultaat zal je huisarts je eventueel doorsturen naar de maag-darmspecialist. Hij zal ook met jou bespreken welke onderzoeken nodig zijn alvorens tot een meer ingrijpende behandeling over te gaan.De therapie is tegenwoordig gericht op het herstel van de fysiologie van de zwellichamen en niet op de destructie ervan. Als deze zwellichamen hun werk niet meer naar behoren vervullen, is storend lekken van stoelgangvocht het gevolg. Modern heelkundig ingrijpen is daarom vooral gericht op het optrekken van aambeiweefsel, weefselfixatie op de juiste anatomische locatie en zo nodig ingrepen om de spanning op de aarsspier te veminderen. Scleroserende behandelingen ("verdrogen" van de aambeien) of bandligatie horen hier nog steeds bij de mogelijkheden.
Ook al zijn de aambeien na behandeling weer op hun normale plaats gebracht, na jaren kunnen opnieuw klachten ontstaan. Dit kunt u proberen te voorkomen door zo veel mogelijk bovengenoemde maatregelen en leefregels in acht te nemen.