Wat is een angststoornis?
Iedereen is wel eens angstig. Angst is een normale reactie bij dreigend gevaar. Het leidt tot voorzichtigheid of tot vluchten, en kan dus nuttig zijn als je jezelf moet beschermen.Soms is iemand bang terwijl daar weinig aanleiding voor is. Bij een angststoornis gaat dit nog verder:
* De angst is groot.
* De angst blijft onnodig lang.
* De angst geeft veel last in het dagelijks leven.
Je bent als het ware bang voor je eigen angst en bang voor de situaties waarin je angst naar boven komt.
Een angststoornis komt bij 8% van de mannen voor en bij 13% van de vrouwen.
Vermijden van spanning en onzekerheid
Mensen met een angststoornis kunnen slecht tegen spanning en onzekerheid. Waarschijnlijk vermijd je nieuwe en onbekende situaties het liefst. Je gaat bijvoorbeeld bij voorkeur dicht bij huis op vakantie, elk jaar naar dezelfde plek. Spanningen in relaties bespreek je niet, maar verzwijg je liever, misschien ook voor jezelf. Je vermijdt confrontaties zo veel mogelijk.
Als je bijvoorbeeld erg gespannen wordt bij iedere rekening die je krijgt, laat je je post liever ongeopend liggen.
Vluchten voor spanningen
Sommige mensen vluchten voor spanningen door in bed te gaan liggen. Of ze proberen hun zorgen en angst te verdringen door veel te eten. Anderen gebruiken alcohol, drugs of kalmerende middelen om zich minder gespannen te voelen. Je kan zo heftig tegen problemen opzien dat je maar het liefst wilt dat anderen ze oplossen.
Wat is hyperventilatie?
Normaal in rust ademen (ventileren) we gemiddeld 14 keer per minuut. Ademen is een automatisch proces, geregeld door het autonoom zenuwstelsel, waarbij we zuurstof (O2) opnemen en koolzuurgas (CO2) afgeven. De ademhaling past zich aan bij wat we doen, een rustige ademhaling in rust en tijdens de slaap en een snelle ademhaling bij inspanning. Op die manier is er steeds een evenwicht tussen O2 en CO2 in het bloed. Dit is nodig om de zuurtegraad in het bloed in evenwicht te houden.Soms raakt onze ademautomaat ontregeld. Zo gaan we bij spanning oppervlakkiger en sneller ademen. Dat onevenwicht veroorzaakt allerlei chemische veranderingen. Die veranderingen leiden tot het gevoel dat je 'niet goed' wordt, dat je duizelt, het benauwd krijgt en je hart bonst, of een prop in je keel krijgt, dat alles gaat draaien voor je ogen, je mond droog wordt en er tintelingen in je handen en voeten ontstaan. Veel mensen weten niet dat ze hyperventileren als ze zo onwel worden. Ze denken dan dat ze iets aan hun hart mankeren of doodgaan. Het is een heel angstwekkende gewaarwording. Maar de symptomen zijn in wezen ongevaarlijk. Als je hyperventileert, adem je immers gewoon te snel en/of niet diep genoeg in. Je kan het immers zelf "uitlokken": door een paar minuten snel en hijgend te ademen krijg je hetzelfde effect.
Iemand die wat ervaring heeft herkent het dadelijk: snelle, zuchtende ademhaling, angst en de hierboven genoemde symptomen. Het is goed er een dokter bij te halen om het ergste uit te sluiten, zeker als het de eerste keer is.
Bij iemand die dit proces niet (her)kent, kan de angst sterk toenemen wat leidt tot een paniekaanval.
Wat is een paniekaanval?
Het autonoom zenuwstelsel ligt aan de basis van paniekaanvallen. Het autonoom zenuwstelsel is dat onderdeel van het centraal zenuwstelsel dat u in normale omstandigheden toelaat snel te reageren op gevaar.Stel je voor dat je rustig aan het rijden bent en plots loopt vlak voor de wagen een kind de straat op, het ziet de aankomende auto en blijft als bevroren op de weg staan. Onmiddellijk, zonder erbij na te denken, ga je op de remmen staan en probeer je uit te wijken. Maar tegelijk moet je ook op tegenliggend verkeer, bomen en andere obstakels letten voor behoud van eigen lijf - dit alles in een fractie van een seconde. Hoewel je een ongeval hebt kunnen vermijden, ben je achteraf nat van het zweet en voel je je bang, beverig en zwak, je hart gaat heftig tekeer. Wat je voelde noemen psychologen een "fight-or-flight"reactie (vechten of vluchten): een actie van het autonoom zenuwstelsel die je waarschijnlijk al meermaals het leven redde.
Een paniekaanval is eigenlijk iets gelijkaardigs, maar met een belangrijk verschil: er is geen bedreiging die wat je gewaarwordt, rechtvaardigt. Je zenuwstelsel stelt uw lichaam erop in om snel te vluchten voor gevaar, maar er is geen gevaar. Om dit beter te begrijpen kan u het vergelijken met een overgevoelig diefstalalarm van een auto, dat afgaat als het onweert of iemand per ongeluk tegen de bumper komt.
De symptomen die je voelde tijdens een paniekaanval deden je misschien denken dat je een hartaanval had, dat je dood ging of gek werd. Als "de stoppen doorslaan" kan je zelfs het bewustzijn verliezen. Maar dit is een bescherrmingsreactie van het lichaam. Een paniekaanval is een verschrikkelijke ervaring, maar dat wil dus gelukkig niet zeggen dat wat gebeurt gevaarlijk is voor het lichaam of de geest.
Wat kan je zelf doen? 10 tips om je angsten achter je te laten
Begin met het bijhouden van een dagboekje. Schrijf op wat er precies gebeurt op angstige momenten. Waar denk je dan aan? Waar ben je bang voor? Wat voel je? Hoe reageer je hierop? En wat doe je dan?1. Erken dat je in staat bent om je angstige gedachten te sturen. Beschouw je een probleem als ondraaglijk of onoplosbaar, dan wordt het dat ook. Zie je een situatie als een uitdaging, dan wordt ze dat ook;
2. Maak een zo realistisch mogelijke inschatting van risicovolle situaties. Ga de zaak niet overdrijven of opblazen;
3. Stel nauwkeurig vast voor welk scenario je bang bent en bepaal de waarschijnlijkheid daarvan;
4. Laat verontrustende gedachten gewoon komen en gaan. Het zijn maar gedachten;
5. Als je verstrikt raakt in je problemen, onderneem dan actie. Doe iets helemaal anders of praat met iemand die je kan ondersteunen met een luisterend oor en wijze raad;
6. Lokaliseer je onderliggende basisangsten en schrijf ze op. Welke bewijzen zijn er voor die overtuiging en welke zijn er tegen? Wees objectief en grondig;
7. Maak een lijst van dingen waar je goed in bent en van geniet. Maak iedere dag tijd vrij voor één of twee van die activiteiten;
8. Zie je geen probleem voor een probleem, laat het dan van je afglijden. Piekeren brengt geen zoden aan de dijk;
9. Ga dreigingen niet uit de weg, maar doe dat waar je bang voor bent. Bouw daar geleidelijk op; en
10. Accepteer de wisselvalligheden van het leven. Cultiveer in moeilijke tijden positieve emoties, zoals dankbaarheid en zorgzaamheid.
Zie ook: Tips om hoofd te bieden aan stress
Wat doe je bij een aanval van hyperventilatie?
Hyperventilatie is absoluut niet gevaarlijk. Het is wel belangrijk dat je het herkent. Als het regelmatig terugkomt, kun je best bij jezelf nagaan of er een oorzaak voor is, zoals spanningen thuis, op school of op het werk. En doe er iets aan. Het is ook goed om te weten in welke situaties de klachten optreden. Zo kun je ze voorkomen.Wanneer je een aanval hebt of voelt aankomen, probeer dan rustig te blijven ademen. Probeer je borstkas stil te houden en met je buik te ademen. Hou de handen op de buik. Bij iedere
ademhaling voel je dan je buik op en neer gaan. Neem bijvoorbeeld 3 seconden om in te ademen en 3 om uit te ademen. Als dat niet zo best lukt, kan de kinesitherapeut je een correcte
ademhaling aanleren.
Soms helpt het om jezelf af te leiden. Bijvoorbeeld door bij een aanval oefeningen te gaan doen zoals kniebuigingen of door hardop te gaan lezen.
Zo'n aanval van hyperventilatie kan je ook te boven komen door een paar minuutjes in een zakje of in je handen, die je dan goed gesloten voor je mond en neus houdt, te ademen. Zo wordt het uitgeademde koolzuurgas (CO2) weer ingeademd en komt de hoeveelheid koolzuurgas in het bloed binnen enkele (10-15) minuten weer op peil, waardoor alle klachten langzaam weer verdwijnen.
Wat kan je huisarts doen?
Als je er zelf niet uit komt en je levenskwaliteit wordt door de angst aangetast, is het belangrijk om professionele hulp te zoeken bij je huisarts en/of psycholoog. Vaak wordt psychotherapie (cognitieve gedragstherapie) gecombineerd met medicatie.Meer informatie
Fit in je hoofd, goed in je velAngst en depressie (CAW - Centrum Algemeen Welzijnswerk)