Wat is borstkanker?
Borstkanker is een verzamelnaam voor een hele reeks kwaadaardige aandoeningen die in alle structuren van een borst kunnen ontstaan. De meest frequente vorm ontstaat in de cellen van de melkgangen ("Ductaal Adenocarcinoma").Onder invloed van genetische en omgevingsfactoren kan een gezonde cel veranderen in een kankercel. Een kankercel is een cel die aan alle controlemechanismen ontsnapt en zich ongecontroleerd vermenigvuldigt. Zo ontstaat een hoopje cellen of een klein gezwelletje dat de omgevende, gezonde cellen wegdrukt. Een andere eigenschap van kwaadaardige cellen is dat ze door het omgevend weefsel heen groeien, met schade aan het gezonde weefsel tot gevolg.
Als bevorderende factoren voor borstkanker wijst de geneeskunde naar de hormonale behandeling van de menopauze, de anticonceptiepil, fysieke inactiviteit, moederschap op late leeftijd, alcohol, overgewicht en roken.
Er zijn veel verschillende soorten borstkanker. Sommige bestaan uit één enkel celtype dat sterk gelijkt op de normale borstcellen, terwijl andere bestaan uit een groot aantal verschillende celtypes waarvan sommige helemaal niets meer met borstkliercellen gemeen hebben. Daardoor kunnen deze kankers zich ook heel verschillend gedragen. De meeste borstkankergezwellen groeien traag, maar sommige groeien snel en zijn dus agressiever.
Borstkanker treft vooral vrouwen, maar komt ook voor bij mannen. De kans dat een vrouw in haar leven borstkanker krijgt, bedraagt gemiddeld één op acht. Eén op honderd borstkankers treft een man.
Borstkanker die enkel in de borst aanwezig is, doodt niet. Borstkanker doodt alleen als de cellen zich hebben verspreid (uitgezaaid) naar elders in het lichaam. Uitzaaiingen ontwikkelen zich als de kankercellen lymfevaten of bloedvaten zijn binnengedrongen en meegesleurd worden met de lymfe of het bloed. Op die manier geraken ze elders in het lichaam waar ze zich nestelen en opnieuw uitgroeien tot een nieuw kankergezwel. Borstkanker zaait bij voorkeur uit naar de longen, de beenderen, de lever en de hersenen.
Wat zijn de symptomen van borstkanker?
Negen op tien borstkankers worden door de vrouw (man) zelf ontdekt. Een knobbeltje in de borst is meestal het eerste teken van borstkanker. Het knobbeltje wordt doorgaans toevallig ontdekt, onder de douche, tijdens het vrijen, of wanneer men zich ergens stoot.Andere mogelijke symptomen van borstkanker zijn: een ongewone zwelling van de borst, een knobbel of ongewone zwelling onder de oksel, ongewone veranderingen aan de tepel (schilfering, intrekking die er voorheen was, verdikking, verlies van bloed of ander vocht), een vlekkerige, rode huiduitslag op de borst of pijn in de borst. Borstkanker gaat meestal niet gepaard met pijn, maar pijn is geen bewijs dat er geen borstkanker is.
Ziekteverloop van borstkanker
Borstkanker is een ernstige ziekte. Zonder behandeling leidt ze tot de dood. Slechts de helft van de mannen en vrouwen die zich niet laat behandelen overleven drie jaar na het ontdekken van de eerste symptomen. Na zeven jaar leeft nog minder dan tien procent.Het komt er dus op aan om er zo vroeg mogelijk bij te zijn. Hoe vroeger borstkanker ontdekt en behandeld wordt, hoe beter de vooruitzichten.
Wat kan ik er zelf aan doen?
Wanneer u één van bovenvermelde symptomen vaststelt, moet u zo snel mogelijk een arts raadplegen. Borstkanker die vroegtijdig ontdekt en behandeld wordt, kan genezen.Er zijn heel wat risicofactoren voor borstkanker gekend (zie ook internetbronnen). En aan sommige risicofactoren kan men iets doen. Met name alle maatregelen voor gezonde hart- en bloedvaten, werken ook beschermend tegen borstkanker.
Bij 5 tot 8% van de vrouwen met borstkanker, kan een borstkanker-gen aangetoond worden. Vrouwen met een familiale voorgeschiedenis van borstkanker (grootmoeder, moeder, zus, tante) laten zich daarom best regelmatig onderzoeken. Een eerste mammografie wordt aangeraden minstens 5 jaar voor u de leeftijd bereikt waarop bij uw verwante borstkanker werd vastgesteld.
Vroegtijdige opsporing van borstkanker
De kans om zelf een kanker te ontdekken kan u vergroten door maandelijks een borstzelfonderzoek te doen.Verschillende onderzoeken hebben inmiddels aangetoond dat het zelf aftasten van je borsten niet zo veel oplevert. Tegenwoordig wordt vooral aangeraden om goed te kijken naar de borsten. Dat doe je zo:
- Weet hoe je borsten er uit zien. Als je vertrouwd bent met je borsten, zal je een verandering van uitzicht sneller opmerken.
- Je kan je borsten best zelf maandelijks onderzoeken in de dagen na de menstruatie. Ga voor de spiegel staan met je armen naast je lichaam. Zorg ervoor dat je voldoende licht hebt om je borsten goed te kunnen zien.
- Bekijk je borsten goed. Let op de huid en de tepels. Een ingetrokken tepel, een zweertje dat niet geneest of vochtverlies aan de tepel(s) zijn allemaal tekenen dat je naar je arts moet.
- Breng je handen ook langzaam omhoog, buig voorover en bekijk de vorm en contour van je borsten in de spiegel. Als je een knobbeltje of zwelling hebt, zal je op die plaats een afvlakking, intrekking of sinaasappelhuid zien. Als dat het geval is, ga je naar de dokter.
Interview: "Leven met een BRCA-1-mutatie".
Bevolkingsonderzoek (screeningsmammografie)
Men heeft vastgesteld dat een goed georganiseerd bevolkingsonderzoek bij vrouwen boven de 50 jaar, zonder bekend risco op borstkanker, de sterfte met ruim 20% doet dalen (screening bij vrouwen onder de 50 jaar geeft duidelijk meer nadelen dan voordelen). Concreter betekent dit dat bij elke 1.000 vrouwen die gemiddeld 25 jaar meedoen aan dit bevolkingsonderzoek, of nog anders uitgedrukt, elke 10.000 vrouwen die één maal een mammografie ondergaan, er vier doden door borstkanker worden voorkomen.In dit kader worden in Vlaanderen de vrouwen tussen 50 en 69 jaar tweejaarlijks opgeroepen voor een gratis screeningsmammografie. Vrouwen die buiten deze leeftijdscategorie vallen, moeten, indien ze een preventief onderzoek van de borsten wensen, daar zelf het initiatief toe nemen en hun huisarts raadplegen.
Deelname aan bevolkingsonderzoek is vrij. Bij uw beslissing zal u zelf de voor- en nadelen tegen elkaar moeten afwegen. Een lastige beslissing, die maar mogelijk is als u ook de eventuele nadelen kent van dergelijk bevolingsonderzoek. Hierbij moet u het volgende afwegen:
1. Bij vroege opsporing van kanker worden er kleine letsels ontdekt met een onzekere prognose. Deze letsels zijn in niets te onderscheiden van echte kanker, en geven aanleiding tot meer heelkundige behandelingen, chemotherapie en bestraling. Als 1.000 vrouwen gemiddeld 25 jaar meedoen aan dit bevolkingsonderzoek, zullen er tussen de 16 en 20 vrouwen nodeloos behandeld worden voor kanker.
2. Het voorgestelde onderzoek is verder ook onzeker: het kan geen zekerheid bieden over de aan- of afwezigheid van borstkanker. Van elke 1.000 vrouwen die levenslang deelnemen, zullen er 125 een vals alarm meemaken (125 op elke 10.000 mammografieën). Dit gaat met veel stress en angst gepaard.
Buiten het onderzoek om, zullen 21 op de 1.000 vrouwen een zogenaamde intervalkanker krijgen. En 15 op de 1.000 vrouwen zullen ondanks deelname sterven aan borstkanker.
Meer informatie omtrent borstkanker
Borstkanker (video Gezondheidsnet)Dossier borstkanker: mammografie - gezondheid.be
Hoe groot is uw risico op borstkanker? - e-gezondheid.be
Beleid bij borstkanker (gezondheidenwetenschap.be)
Meer info over de behandelingsmogelijkheden bij borstkanker www.kiesbeter.nl
KABOI (KAnker van de BOrst - Informatieverstrekking) www.borstkanker.net
Erfelijkheidsonderzoek bij familiale voorgeschiedenis van borstkanker