Wat constipatie?
Verstopping of constipatie (obstipatie) kan men omschrijven als de moeilijke passage van harde stoelgang of zeer weinig stoelgang maken. Het is heel variërend van persoon tot persoon hoeveel keer men stoelgang maakt. Mensen maken zich vaak zorgen als ze niet regelmatig (één keer per dag) stoelgang maken. Het is niet noodzakelijk één keer per dag stoelgang te maken om gezond te zijn en meerdere keren per dag gaan is ook niet abnormaal. De stoelganggewoonten verschillen van mens tot mens. Zo is het voor sommige mensen heel normaal dat zij drie maal per dag stoelgang hebben. Voor anderen kan dit eenmaal per week zijn. Iemand die tot deze laatste categorie behoort zal zich geen zorgen maken als hij vier dagen niet naar het toilet geweest is. Anderen zullen zich al na een dag zorgen maken en ook klachten hebben. Men kan enkel van constipatie spreken als men duidelijk minder vaak naar toilet gaat dan voorheen.Hoe komt het dat iemand geconstipeerd of verstopt raakt? Normaal wordt in onze dikke darm water onttrokken aan de voorbijschuivende voedselresten. Daardoor dikken de resten in tot normale stoelgang. Indien dat indikken niet gebeurt is de stoelgang waterig en treedt diarree op. Als er daarentegen te veel water onttrokken wordt, ontstaat een te harde stoelgang en dus constipatie. De belangrijkste oorzaken van constipatie zijn: te weinig vezels in de voeding (vezels houden een deel van het vocht in de stoelgang vast) wat typisch is voor onze "moderne" westerse voeding, te weinig drinken, misbruik van laxeermiddelen, te weinig beweging nemen, gebruik van bepaalde medicamenten en sommige aandoeningen van de dikke darm, zoals het prikkelbare darmsyndroom.
Constipatie is ook een frequente klacht tijdens de zwangerschap. Ook kinderen kunnen geconstipeerd geraken. De normale stoelgangfrequentie bij zuigelingen varieert van zevenmaal per dag tot éénmaal per week. Sommige ouders denken soms verkeerdelijk dat hun kind geconstipeerd is wanneer het kreunt bij het persen voor ontlasting. Wanneer een zuigeling geconstipeerd is, zal hij doorgaans slecht drinken, gewicht verliezen of niet meer bijkomen in gewicht en soms braken.
Kleuters hebben vaak last van verstopping. Zij klagen over buikpijn, pijnlijke stoelgang of onwillekeurig stoelgangverlies. Frequente oorzaken zijn: te weinig groenten en fruit en te weinig vocht. Bij schoolgaande kinderen kan constipatie ontstaan omdat de kinderen niet op een "vreemd" of "vies" toilet willen gaan. Of soms is er zo'n tijdsdruk dat het kind zelfs de tijd niet krijgt om naar het toilet te gaan.
Hoe herken ik constipatie?
Het eerste wat u zich moet afvragen is hoe vaak u vroeger, toen u geen last had, naar het toilet ging. Dit is erg belangrijk. Pas wanneer u veel minder vaak naar het toilet moet dan voorheen en als u bovendien veel hardere stoelgang hebt dan voorheen, kan u spreken van constipatie.Doorgaans spreken we van verstopping wanneer de ontlasting minder dan drie keer per week of alleen na hard persen tot stand komt.
Andere mogelijke klachten bij constipatie zijn een opgeblazen gevoel, opzetting van de buik, buikpijn. Er kan wat bloedverlies optreden door het persen van harde stoelgang doorheen de aars. Hierdoor kunnen aambeien of een aarskloof ontstaan.
Wat kan ik zelf al doen bij constipatie?
Een evenwichtige en gevarieerde voeding overeenkomstig de aanbevelingen van de actieve voedingsdriehoek is zeer belangrijk.Een van de belangrijkste oorzaken van constipatie is een tekort aan vezels in de voeding. Eet daarom bruin brood, groenten zoals kolen en asperges, fruit zoals citrusvruchten, ananas…
Zorg dat u voldoende drinkt: ieder mens zou elke dag drie liter vocht moeten innemen! Bij bejaarden is dit dikwijls een groot probleem.
Voldoende beweging nemen is ook zeer belangrijk: wandelen, fietsen, zwemmen…
Bij zuigelingen die moeilijk stoelgang maken, kan men soms een zetpil op basis van glycerine opsteken om de stoelgang te vergemakkelijken. Het opsteken zelf is soms al voldoende om resultaat te hebben! Ook volwassenen kunnen veilig gebruikmaken van zetpillen met glycerine.
Vermijd alleszins zogenaamde kruidenmengsels die een comfortabele stoelgang beloven: meestal zijn het laxeermiddelen die slechts kortstondig werken en op lange termijn onaangename neveneffecten kunnen hebben. Gebruik nooit voor lange tijd laxeermiddelen op eigen houtje. Vraag steeds raad aan je arts.
Wat kan je huisarts voor je doen bij constipatie?
Wanneer de klachten langer dan enkele weken duren is het verstandig een arts te raadplegen. Wellicht gaat het toch nog om een onschuldige constipatie, maar u kan maar best zeker zijn dat er geen ernstige ziekte schuil gaat achter een "banale" constipatie. Constipatie kan bijvoorbeeld ook het eerste teken zijn van darmkanker, al is die kans eerder klein.Indien u langer dan een week niet naar het toilet geweest bent, bestaat de kans dat de stoelgang zo hard geworden is dat die niet meer vanzelf naar buiten kan. In dat geval moet die er door een arts of verpleger manueel uitgepeuterd worden. Dit is erg pijnlijk. In sommige gevallen zal de arts besluiten dat er een lavement moet uitgevoerd worden.
Indien hij het wenselijk acht, zal de arts een onderzoek van de darm laten verrichten zoals een röntgenfoto of een kijkbuisonderzoek (colonoscopie), waarbij met een flexibele buis langs de aars in de darmen gekeken wordt.
Wanneer een aangepaste voeding te weinig of geen effect heeft, kan een behandeling met bepaalde laxeermiddelen aangewezen zijn. Zolang zij oordeelkundig worden gebruikt, zijn zij ook op langere termijn veilig en efficiënt.