We gaan hier vooral in op de meest voorkomende oorzaken van
voorvoetpijn: misvormingen zoals kromme dikke teen (hallux valgus),
klauwtenen en hamertenen.
Overbelasting van de voeten door lang stappen kan een zogenaamde marsfractuur veroorzaken. Uiteraard kan door een ongeval op diverse plaatsen van de voet een breuk ontstaan. Bij een marsfractuur is dit beperkt tot het midden van de voet. Lichtere vormen van overbelasting kunnen dan de oorzaak zijn van een peesontsteking.
Een vrij typisch en acuut fenomeen is de extreem rode en gezwollen grote teen bij een jichtaanval ("pootje"). De pijn is zo erg dat de patiënt zelfs de druk van een laken op de teen niet kan verdragen. Soms uit de jichtartritis zich aan de enkels: de grote teen is niet altijd als eerste aangetast.
Door wrijving of druk ontstaat een verharding of eeltvorming van de huid. Als de eeltkern zacht is, spreken we van een eksteroog. Er zijn ook weke likdoorns. Die bevinden zich in de huid tussen de tenen, en zijn witachtig.
Eksterogen zijn goed te herkennen: je ziet een duidelijk afgelijnde harde zone op een drukpunt van de huid. Aanraken ervan en zeker er op duwen is erg pijnlijk!
Soms zie je dat de grote teen scheef begint te staan en naar buiten wijst. Hierdoor draait het basisgewricht van de grote teen naar buiten en vormt een knobbel, waardoor het lijkt dat de voet vooraan breder is geworden. Op die manier beginnen de voeten in de schoenen te knellen en ontstaat er ontsteking boven dit gewricht: rood, gezwollen en erg pijnlijk. Dit is de hallux valgus.
Bij het ouder worden ziet men vaak ook doorgetrapte voeten (spreidvoet): als men de voetzool bekijkt dan ziet men duidelijk de basisgewrichtjes van de tenen naar onderen uitsteken. Ze zijn overdekt door een stevige laag eelt. Dit gaat dan gepaard met hamer- en klauwtenen.
Bij de ziekte van Morton heeft de patiënt de indruk dat er plots een pijnscheut door de voet gaat, alsof hij op een punaise getrapt heeft. Dit kan zo erg worden dat het onmogelijk wordt om een wagen te besturen omdat men de druk van de pedalen niet meer kan verdragen! De oorzaak ligt hier bij een zenuw die gekneld raakt tussen de verschillende voetbeentjes.
Diabetes is ook berucht voor aantasting van de zenuwen in de voeten (de zogenaamde diabetesvoet).
De voetgewrichten kunnen net als de andere gewrichten in het lichaam ook te lijden hebben van chronische aandoeningen zoals artrose, jicht en reumatoïde artritis.
Je kan een likdoorn ook laten verwijderen door de pedicure, en er bestaan speciale pleisters voor likdoorns. Deze weken likdoorns los en voorkomen de pijnlijke druk. Als je deze pleisters een tijdje draagt, kan je zelf de eeltpit verwijderen. Er bestaan ook antidrukdringen, die pijnlijke druk op likdoorns voorkomen.
En als hij weg is…
… kan hij helaas ook snel terugkeren. Wanneer de druk op de huid blijft bestaan, zal je likdoorn snel op dezelfde plaats terugkomen. Dus moet je de oorzaak van de druk aanpakken! Raadpleeg hiervoor je huisarts.
Sandalen zijn een opsteker voor wie kampt met hallux valgus, beter bekend als kromme tenen en knobbelvoeten. Maar het esthetische aspect bederft voor velen de pret. Bij deze vaak voorkomende aandoening wijkt het basiskootje van de grote teen (naar buiten) af ten opzichte van het eerste middenvoetsbeentje. Dat uit zich in nogal opvallende knobbels aan de binnenkant van de voorvoet.
Vooral dames ontwikkelen dit type knobbel. Hij kent verschillende oorzaken, waaronder een aangeboren anatomisch type van voet dat er onder meer voor kan zorgen dat de hoek en de afstand tussen het eerste en het tweede middenvoetsbeentje toegenomen is en de grote teen een schever traject kan volgen naar buiten toe. Hoe groter de hoek, hoe meer kans op hallux valgus.
Voorkomen is beter dan genezen. Het dragen van fout schoeisel is namelijk een belangrijke oorzaak van kromme tenen en hun problemen. Wie zich geregeld bezondigt aan smalle, puntige schoenen met hoge hakken kan dit proces in de hand werken. Het is geen aandoening waar je op een dag mee opstaat maar iets wat zich langzaam ontwikkelt. Veel mensen reageren pas wanneer ze nog amper schoenen verdragen omdat de pijn veroorzaakt door de ontsteking in de knobbel te erg wordt.
Bij hallux valgus kan je huisarts je naar een podoloog verwijzen voor op maat gemaakte siliconen spacers, die je over de getroffen voet moet schuiven. Deze techniek, waarbij een siliconen hulsje tussen de grote teen en de tweede teen wordt geschoven, is enkel geschikt voor mensen van wie de hallux valgus nog flexibel is. De afwijking kan zo nog terug in de juiste vorm worden geduwd. Nadeel is dat zo'n omhulsel de voet vergroot, waardoor ruimere schoenen nodig zijn. Dit combineren met hoge hakken is al helemaal geen goed idee.
Deze aanpak geneest het probleem niet maar kan het proces wel afremmen. De hallux valgus verschijnt opnieuw zodra het hulsje wordt weggenomen.
Waar kan pijn in de voorvoet op duiden ?
Zoals bij elke pijn die te maken heeft met het bewegingsstelsel kunnen we een onderscheid maken tussen acute, pas opgekomen pijn en chronische, langdurige pijn.Overbelasting van de voeten door lang stappen kan een zogenaamde marsfractuur veroorzaken. Uiteraard kan door een ongeval op diverse plaatsen van de voet een breuk ontstaan. Bij een marsfractuur is dit beperkt tot het midden van de voet. Lichtere vormen van overbelasting kunnen dan de oorzaak zijn van een peesontsteking.
Een vrij typisch en acuut fenomeen is de extreem rode en gezwollen grote teen bij een jichtaanval ("pootje"). De pijn is zo erg dat de patiënt zelfs de druk van een laken op de teen niet kan verdragen. Soms uit de jichtartritis zich aan de enkels: de grote teen is niet altijd als eerste aangetast.
Door wrijving of druk ontstaat een verharding of eeltvorming van de huid. Als de eeltkern zacht is, spreken we van een eksteroog. Er zijn ook weke likdoorns. Die bevinden zich in de huid tussen de tenen, en zijn witachtig.
Eksterogen zijn goed te herkennen: je ziet een duidelijk afgelijnde harde zone op een drukpunt van de huid. Aanraken ervan en zeker er op duwen is erg pijnlijk!
Soms zie je dat de grote teen scheef begint te staan en naar buiten wijst. Hierdoor draait het basisgewricht van de grote teen naar buiten en vormt een knobbel, waardoor het lijkt dat de voet vooraan breder is geworden. Op die manier beginnen de voeten in de schoenen te knellen en ontstaat er ontsteking boven dit gewricht: rood, gezwollen en erg pijnlijk. Dit is de hallux valgus.
Bij het ouder worden ziet men vaak ook doorgetrapte voeten (spreidvoet): als men de voetzool bekijkt dan ziet men duidelijk de basisgewrichtjes van de tenen naar onderen uitsteken. Ze zijn overdekt door een stevige laag eelt. Dit gaat dan gepaard met hamer- en klauwtenen.
Bij de ziekte van Morton heeft de patiënt de indruk dat er plots een pijnscheut door de voet gaat, alsof hij op een punaise getrapt heeft. Dit kan zo erg worden dat het onmogelijk wordt om een wagen te besturen omdat men de druk van de pedalen niet meer kan verdragen! De oorzaak ligt hier bij een zenuw die gekneld raakt tussen de verschillende voetbeentjes.
Diabetes is ook berucht voor aantasting van de zenuwen in de voeten (de zogenaamde diabetesvoet).
De voetgewrichten kunnen net als de andere gewrichten in het lichaam ook te lijden hebben van chronische aandoeningen zoals artrose, jicht en reumatoïde artritis.
Wat kan je er zelf al aan doen?
Hoe je een likdoorn moet behandelen, hangt af van de oorzaak. Als je likdoorn is veroorzaakt doordat je te krappe schoenen draagt, is de oplossing eenvoudig: andere schoenen kopen. Let erop dat je voeten daarin wel voldoende ruimte hebben.Je kan een likdoorn ook laten verwijderen door de pedicure, en er bestaan speciale pleisters voor likdoorns. Deze weken likdoorns los en voorkomen de pijnlijke druk. Als je deze pleisters een tijdje draagt, kan je zelf de eeltpit verwijderen. Er bestaan ook antidrukdringen, die pijnlijke druk op likdoorns voorkomen.
En als hij weg is…
… kan hij helaas ook snel terugkeren. Wanneer de druk op de huid blijft bestaan, zal je likdoorn snel op dezelfde plaats terugkomen. Dus moet je de oorzaak van de druk aanpakken! Raadpleeg hiervoor je huisarts.
Sandalen zijn een opsteker voor wie kampt met hallux valgus, beter bekend als kromme tenen en knobbelvoeten. Maar het esthetische aspect bederft voor velen de pret. Bij deze vaak voorkomende aandoening wijkt het basiskootje van de grote teen (naar buiten) af ten opzichte van het eerste middenvoetsbeentje. Dat uit zich in nogal opvallende knobbels aan de binnenkant van de voorvoet.
Vooral dames ontwikkelen dit type knobbel. Hij kent verschillende oorzaken, waaronder een aangeboren anatomisch type van voet dat er onder meer voor kan zorgen dat de hoek en de afstand tussen het eerste en het tweede middenvoetsbeentje toegenomen is en de grote teen een schever traject kan volgen naar buiten toe. Hoe groter de hoek, hoe meer kans op hallux valgus.
Voorkomen is beter dan genezen. Het dragen van fout schoeisel is namelijk een belangrijke oorzaak van kromme tenen en hun problemen. Wie zich geregeld bezondigt aan smalle, puntige schoenen met hoge hakken kan dit proces in de hand werken. Het is geen aandoening waar je op een dag mee opstaat maar iets wat zich langzaam ontwikkelt. Veel mensen reageren pas wanneer ze nog amper schoenen verdragen omdat de pijn veroorzaakt door de ontsteking in de knobbel te erg wordt.
Wat kan je huisarts doen?
Misvormingen van de tenen genezen met medicatie of kinesitherapie kan niet.Bij hallux valgus kan je huisarts je naar een podoloog verwijzen voor op maat gemaakte siliconen spacers, die je over de getroffen voet moet schuiven. Deze techniek, waarbij een siliconen hulsje tussen de grote teen en de tweede teen wordt geschoven, is enkel geschikt voor mensen van wie de hallux valgus nog flexibel is. De afwijking kan zo nog terug in de juiste vorm worden geduwd. Nadeel is dat zo'n omhulsel de voet vergroot, waardoor ruimere schoenen nodig zijn. Dit combineren met hoge hakken is al helemaal geen goed idee.
Deze aanpak geneest het probleem niet maar kan het proces wel afremmen. De hallux valgus verschijnt opnieuw zodra het hulsje wordt weggenomen.
Mannen, vooral als ze sportief zijn, krijgen vaker af te rekenen met
hallux rigidus. Daarbij zit het wel goed met de stand van de grote
teen, maar door artrose (kraakbeenverlies) wordt de beweging in de teen
pijnlijk en moeilijk. Dit gaat meestal gepaard met een dikke knobbel
bovenaan de teen. De gevolgen zijn ook hier schoenproblemen en beperkte
wandelmogelijkheden. In een eerste fase proberen we dit op te lossen
met pijnbehandeling en ontstekingsremmers, vaak in combinatie met
schoenadvies. Je draagt best schoeisel met een brede teenbox en een
stijve zool. Als je hierrmee de voet afrolt, wordt er minder kracht
gezet op het gewricht van de grote teen.
Ook met hamertenen - een van de meest voorkomende voetproblemen - is schoenen dragen geen pretje. De tenen staan zo gekromd en gekruld dat ze wat doen denken aan de klauwen van een dier. Ook hiervoor kan je niet één boosdoener aanwijzen maar spelen verschillende oorzaken een rol. Een van de grote problemen is het ongelijke krachtverlies van verschillende intrinsieke voetspiertjes (spiertjes die hun oorsprong vinden in de voet zelf en niet doorlopen over de enkel). Ook de dwarse voetboog van de voorvoet verslapt erdoor, waardoor de voet zelf begint door te zakken en naar een spreidvoet neigt.
De pijn situeert zich vooral aan de kopjes van de hamertenen en op de voetzool ter hoogte van de kopjes van de middenvoetsbeentjes. Uiteindelijk worden die omhoog getrokken in een soort klauwstand. De slijmbeursjes die net onder de huid zitten aan de kopjes van de middenvoetsbeentjes worden er onderuit getrokken en zo komen de kopjes direct onder de huid te liggen. Als je dan rechtstaat, geeft dit felle pijn en op langere termijn pijnlijke eelt.
Ook hamertenen ontstaan niet van de ene op de andere dag. Net als bij hallux-aandoeningen gaat het om een sluipend proces, waarbij men liefst zo vroeg mogelijk gepaste maatregelen neemt. Meestal wordt er gestart met steunzolen met een bult om de voetboog te ondersteunen en eventueel siliconen hoesjes tegen wrijvingspijn.
Bij hallus rigidus bestaat de optie - als het kraakbeen in het basisgewricht van de grote teen nog goed is - de knobbel operatief weg te nemen en eventueel de teen wat op te richten. Als ook dat de pijn niet verdrijft, zit er weinig anders op dan de teen vast te zetten (arthrodese). Het klinkt misschien wat afschrikwekkend maar is het helemaal niet: de grote teen zelf wordt gefixeerd terwijl de afrolcapaciteit van de voet behouden blijft. Met andere woorden: u kunt nog stappen en zelfs lopen, zonder pijn."
De hakhoogte bij een gefixeerde teen kan meestal niet hoger dan 2 of 3 cm. Dit kan voor de ingreep worden afgesproken. Stiletto's zijn wel definitief passé. Ook sporters of mensen met een fysiek actieve job varen wel bij deze oplossing.
Het andere alternatief, waarbij een gewrichtsprothese wordt geplaatst, wordt nu veel minder toegepast. "De kans bestaat dat door te bewegen bepaalde onderdelen van de prothese loskomen in de voet. Die kunnen het bot zelf gaan aantasten en hierdoor verder chirurgisch herstel ernstig bemoeilijken. We wachten ook nog langetermijnervaringen met deze nieuwere impantaten af.
Bij soepele hamertenen - die je nog kan bewegen en in de correcte stand brengen - kunnen peestransplantaties het teenbotje terug naar beneden trekken. Zo komt de teen weer in de correcte, platte positie. Voor die ingreep worden de eigen buigpezen op een andere manier in de teen gepositioneerd zodat ze de tenen weer in de juiste stand zetten.
Stijve hamertenen vergen een andere aanpak. Ook hier is chirurgie mogelijk, maar dan echt à la carte, waarbij verschillende technieken worden gecombineerd. Er bestaat niet één soort behandeling. Afhankelijk van de precieze oorzaak en de conditie van de voet, kunnen we in verschillende stappen werken en evalueren: de strekpees aanpakken (verlengen of doornemen), het kromme gewrichtje corrigeren... of nog, het middenvoetsbeentje inkorten om de standafwijking helemaal ongedaan te maken."
De zwelling van de voet kan soms tot vier maanden aanhouden, waardoor je aangewezen bent op sandalen en sneakers. Voor liefhebbers van mooie, elegante schoenen niet altijd evident. Noteer echter dat hoe meer iemand gemotiveerd is, hoe vlotter hij/zij effectief herstelt. Mentale veerkracht en een realistisch verwachtingspatroon zijn een enorm voordeel.
De operatie is niet meteen geschikt voor mensen met huidletsels of doorbloedingsstoornissen.
Bij mensen met reumatoïde artritis en diabetes is de ingreep ook niet altijd mogelijk.
Voor wie om medische redenen geen voetingreep kan ondergaan, zijn orthopedische schoenen, al dan niet in combinatie met spacers, zowat het enige werkzame alternatief.
Ook met hamertenen - een van de meest voorkomende voetproblemen - is schoenen dragen geen pretje. De tenen staan zo gekromd en gekruld dat ze wat doen denken aan de klauwen van een dier. Ook hiervoor kan je niet één boosdoener aanwijzen maar spelen verschillende oorzaken een rol. Een van de grote problemen is het ongelijke krachtverlies van verschillende intrinsieke voetspiertjes (spiertjes die hun oorsprong vinden in de voet zelf en niet doorlopen over de enkel). Ook de dwarse voetboog van de voorvoet verslapt erdoor, waardoor de voet zelf begint door te zakken en naar een spreidvoet neigt.
De pijn situeert zich vooral aan de kopjes van de hamertenen en op de voetzool ter hoogte van de kopjes van de middenvoetsbeentjes. Uiteindelijk worden die omhoog getrokken in een soort klauwstand. De slijmbeursjes die net onder de huid zitten aan de kopjes van de middenvoetsbeentjes worden er onderuit getrokken en zo komen de kopjes direct onder de huid te liggen. Als je dan rechtstaat, geeft dit felle pijn en op langere termijn pijnlijke eelt.
Ook hamertenen ontstaan niet van de ene op de andere dag. Net als bij hallux-aandoeningen gaat het om een sluipend proces, waarbij men liefst zo vroeg mogelijk gepaste maatregelen neemt. Meestal wordt er gestart met steunzolen met een bult om de voetboog te ondersteunen en eventueel siliconen hoesjes tegen wrijvingspijn.
Wat kan de voetchirurg doen?
Een structurele oplossing van hallux valgus is mogelijk. Ze vereist een chirurgische ingreep die meestal goede resultaten oplevert. Al hervalt zo'n vijf procent van de mensen na vijf tot tien jaar. Deze operaties zijn de jongste decennia sterk geëvolueerd. De voet van de patiënt wordt radiologisch volledig opgemeten terwijl hij rechtop staat. Op basis van die gegevens wordt een aangepaste techniek gekozen. Het is telkens chirurgie op maat. Bij de ene patiënt volstaat een lokale ingreep aan het teengewricht, bij de andere moet ook het middenvoetsbeentje meer stroomopwaarts worden verplaatst. De procedure bestaat uit het gecontroleerd breken en verschuiven van het bot op twee tot drie plaatsen om de grote teen recht te zetten. Ook de knobbel wordt hierbij gedeeltelijk verwijderd. Vaak komt de voet afgeslankt uit de operatie, wat een extra voordeel is bij de schoenkeuze.Bij hallus rigidus bestaat de optie - als het kraakbeen in het basisgewricht van de grote teen nog goed is - de knobbel operatief weg te nemen en eventueel de teen wat op te richten. Als ook dat de pijn niet verdrijft, zit er weinig anders op dan de teen vast te zetten (arthrodese). Het klinkt misschien wat afschrikwekkend maar is het helemaal niet: de grote teen zelf wordt gefixeerd terwijl de afrolcapaciteit van de voet behouden blijft. Met andere woorden: u kunt nog stappen en zelfs lopen, zonder pijn."
De hakhoogte bij een gefixeerde teen kan meestal niet hoger dan 2 of 3 cm. Dit kan voor de ingreep worden afgesproken. Stiletto's zijn wel definitief passé. Ook sporters of mensen met een fysiek actieve job varen wel bij deze oplossing.
Het andere alternatief, waarbij een gewrichtsprothese wordt geplaatst, wordt nu veel minder toegepast. "De kans bestaat dat door te bewegen bepaalde onderdelen van de prothese loskomen in de voet. Die kunnen het bot zelf gaan aantasten en hierdoor verder chirurgisch herstel ernstig bemoeilijken. We wachten ook nog langetermijnervaringen met deze nieuwere impantaten af.
Bij soepele hamertenen - die je nog kan bewegen en in de correcte stand brengen - kunnen peestransplantaties het teenbotje terug naar beneden trekken. Zo komt de teen weer in de correcte, platte positie. Voor die ingreep worden de eigen buigpezen op een andere manier in de teen gepositioneerd zodat ze de tenen weer in de juiste stand zetten.
Stijve hamertenen vergen een andere aanpak. Ook hier is chirurgie mogelijk, maar dan echt à la carte, waarbij verschillende technieken worden gecombineerd. Er bestaat niet één soort behandeling. Afhankelijk van de precieze oorzaak en de conditie van de voet, kunnen we in verschillende stappen werken en evalueren: de strekpees aanpakken (verlengen of doornemen), het kromme gewrichtje corrigeren... of nog, het middenvoetsbeentje inkorten om de standafwijking helemaal ongedaan te maken."
Moeilijke revalidatie
Wie een dergelijke voetingreep ondergaat, moet rekening houden met een relatief lange revalidatie. Die varieert van mens tot mens maar om volledig pijnvrij te zijn en juist te kunnen stappen, moet je gemiddeld vier tot vijf maanden incalculeren. De eerste vier tot zes weken wordt de voet omhuld met een soort schoentje met een houten zool om te voorkomen dat de voet gaat afrollen. Stappen en fietsen is wel mogelijk. Autorijden moet je zes tot acht weken laten omwille van de mobiliteit en beheersing van de voet die terug op punt moeten worden gesteld.De zwelling van de voet kan soms tot vier maanden aanhouden, waardoor je aangewezen bent op sandalen en sneakers. Voor liefhebbers van mooie, elegante schoenen niet altijd evident. Noteer echter dat hoe meer iemand gemotiveerd is, hoe vlotter hij/zij effectief herstelt. Mentale veerkracht en een realistisch verwachtingspatroon zijn een enorm voordeel.
De operatie is niet meteen geschikt voor mensen met huidletsels of doorbloedingsstoornissen.
Bij mensen met reumatoïde artritis en diabetes is de ingreep ook niet altijd mogelijk.
Voor wie om medische redenen geen voetingreep kan ondergaan, zijn orthopedische schoenen, al dan niet in combinatie met spacers, zowat het enige werkzame alternatief.