Situering van het probleem van besmettelijke blaasjes.
Er zijn heel wat virussen die huidziekten met blaasjes veroorzaken. De voornaamste zijn:1. Windpokken of waterpokken is een opvallende kinderziekte waarbij de blaasjes zich over het hele lichaam verspreiden. Het verantwoordelijke virus, het varicella zoster virus (VZV) maakt deel uit van de grote herpesfamilie. Dit virus kan zoals de andere herpesvirussen op latere leeftijd weer geactiveerd worden door bijvoorbeeld ziekte of stress. Het zal dan gordelroos of zona veroorzaken. Huiduitslag met pijnlijke rode bulten en blaasjes die met name op meestal op één kant van de romp gaan zitten. Hier wordt in een andere folder op ingegaan.
2. Herpes (simplex) komt door het Herpes Simplex Virus (HSV). Dit virus bestaat uit 2 types.
Type 1 zorgt voor problemen in en rond de mond. Een koortslip is hier een voorbeeld van. De eerste besmetting gebeurt meestal als klein kind.
Type 2 zorgt voor klachten thv de geslachtsdelen. De eerste besmetting gebeurt hier vaak bij de eerste seksuele contacten. Deze twee types van HSV hebben hebben veel eigenschappen gemeen: zo worden 80% van de genitale herpesinfecties veroorzaakt door HSV2 en 20% door HSV1.
3. Hand-, voet- en mondziekte geeft vaak een typisch beeld dat meteen doet denken aan een bepaald enterovirustype, nl. de coxsackievirussen.
Hoe raak ik besmet door het herpesvirus?
Twee derde van de wereldbevolking is besmet met herpes, zo blijkt uit recente cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie.Het virus leeft slechts kort buiten het lichaam. Je raakt besmet door direct huid- of slijmvliescontact, maar soms ook via gebruiksvoorwerpen die je samen deelt. Ook door met de vingers de herpesuitslag aan te raken, kan je het virus doorgeven.
Een seksuele relatie met een besmette partner geeft een kans op herpes genitalis van ongeveer 10%.
Mensen die niet weten dat ze het virus dragen (de infectie kan namelijk zonder klachten verlopen), verspreiden echter meestal het virus.
Herpes genitalis komt wel eens voor op het zitvlak en rond de anus, wat de mythe van transmissie door het gebruik van publieke WC's in stand houdt.
Verloop van een besmetting door een herpesvirus.
Zoals zeer opvallend bij windpokken, zien we bij een (eerste) besmetting / infectie (ook primaire opstoot genoemd) door een virus van het herpestype, meer uitgebreide ziektesymptomen dan bij een reactivatie van het virus (ook recidief genoemd). Anderzijds is men niet noodzakelijk ziek. Zo wordt na besmetting door HSV type 1 slechts 10% van de mensen ziek. Bij besmetting door het VZV daarentegen is dat bijna 90%!Een primaire infectie door het HSV verloopt, net als bij een infectie door het VZV, heviger. Naargelang het type HSV verschijnen van kleine pijnlijke blaasjes in de mond en op de lippen, ofwel op of in de aars, vagina, penis of in de bilstreek.
Vooraleer de blaasjes zich vormen, ontstaat er vaak een prikkelend en tintelend gevoel op de plaats van de besmetting. Gaandeweg wordt de huid roder en vormt er zich een blaasje gevuld met vocht. Dat blaasje springt open, en er blijft een zweertje achter waarop zich een korst vormt. Bij het plassen kan men tijdelijk last hebben van een brandend tot zeer pijnlijk gevoel.
Ook bijkomende algemene klachten kunnen optreden zoals koorts, hoofdpijn en spierpijn, gezwollen klieren in de lies en bij vrouwen zweertjes op de baarmoederhals. De klachten houden ruim 2 weken aan. De huid geneest volledig zonder littekens.
In
ontwikkelingslanden krijgen kinderen vaak al op jonge leeftijd herpes
type 1 door besmetting. Daardoor bouwen ze al vroeg immuniteit op tegen
het krijgen van genitale koortsblaasjes later. In westerse landen zijn
er minder besmettingen op jonge leeftijd, omdat we hier voorzichtiger
omspringen met hygiëne. Dat maakt dat we minder goed beschermd
zijn tegen het virus op latere leeftijd, en raken we sneller besmet met
type 1 via orale seks. In westerse landen wordt herpes type 1 steeds
vaker doorgegeven via orale seks, wat blaasjes op de genitaliën
veroorzaakt.
Recidiverende herpes (simplex)
Wie eenmaal herpes heeft, raakt het nooit meer kwijt! De klachten verdwijnen, maar het virus blijft in het lichaam aanwezig. Het virus trekt zich na iedere uiting op heel ingenieuze wijze steeds weer terug in de uiteinden van de spier- en zenuwknopen. Dat zijn plekjes waar geneesmiddelen niet tot dit virus door kunnen dringen.
Het virus kan steeds weer actief worden als de weerstand om wat voor reden ook verminderd is. Als men wordt blootgesteld aan fel zonlicht, bij verkoudheid of voor de menstruatie, bijvoorbeeld. U kunt het na verloop van tijd zelf goed voelen als het virus weer actief wordt. Op de plek waar de blaasjes ontstaan, voelt u een branderig, prikkerig gevoel.
Bij 80% van de mensen die een eerste herpes-opstoot hebben doorgemaakt, doet zich een nieuwe opstoot voor. Algemene klachten (zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen klieren,…) zijn dan zeldzaam. De nieuwe opstoot kan worden uitgelokt door stress of menstruatie, en duurt ongeveer 7 dagen.
Herpes is niet te genezen. Er zijn wel medicijnen die ervoor zorgen dat de aanval minder pijnlijk is (bv. paracetamol om de 4 uur) en wat korter duurt.
Verkorting van de ziekteperiode is enkel mogelijk als de antivirale medicijnen hiervoor niet later ingenomen worden dan de eerste dag van het verschijnen van de blaasjes. Zij moeten gedurende 5 tot 10 dagen ingenomen worden. Ook hierbij treedt geen definitieve genezing op.
Vaak wordt in geval van genitale herpes een afspraak gemaakt om na het verdwijnen van de pijnlijke blaasjes verder te screenen op soa.
Een vaccin tegen herpes bestaat nog niet.
Neem ook de nodige voorzorgen om de infectie niet te verspreiden:
- raak de herpesletsels niet aan
- gebruik een wattenstaafje om een crème op de letsels smeren
- gebruik geen cosmetica op de letsels (dus ook geen lipstick op koortsblaas)
- vermijd bij wassen elk contact tussen herpes en washandje of handdoek
- was na contact met herpes onmiddellijk je handen
- hou toiletartikelen en eetgerei (bij mondletsels) strikt voor persoonlijk gebruik zo lang je herpesletsels hebt; na gebruik zo snel mogelijk reinigen / afwassen
- tijdens een aanval van herpes genitalis is het beter geen seks te hebben; het gebruik van condoom (ook bij orale seks!) vormt geen sluitende beveiliging.
Alhoewel herpes genitalis een SOA is, dient een partnerbehandeling enkel te worden ingesteld indien bij hem/haar een immuundepressie aanwezig is.
Herpes labialis (koortslip) (huidarts.com)
Herpes genitalis (huidarts.com)
Herpes (video Gezondheidsnet.be)
Weerstand opbouwen tegen herpes.
Wie eenmaal herpes heeft, raakt het nooit meer kwijt! De klachten verdwijnen, maar het virus blijft in het lichaam aanwezig. Het virus trekt zich na iedere uiting op heel ingenieuze wijze steeds weer terug in de uiteinden van de spier- en zenuwknopen. Dat zijn plekjes waar geneesmiddelen niet tot dit virus door kunnen dringen.
Het virus kan steeds weer actief worden als de weerstand om wat voor reden ook verminderd is. Als men wordt blootgesteld aan fel zonlicht, bij verkoudheid of voor de menstruatie, bijvoorbeeld. U kunt het na verloop van tijd zelf goed voelen als het virus weer actief wordt. Op de plek waar de blaasjes ontstaan, voelt u een branderig, prikkerig gevoel.
Bij 80% van de mensen die een eerste herpes-opstoot hebben doorgemaakt, doet zich een nieuwe opstoot voor. Algemene klachten (zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen klieren,…) zijn dan zeldzaam. De nieuwe opstoot kan worden uitgelokt door stress of menstruatie, en duurt ongeveer 7 dagen.
Wat kan je huisarts doen?
Hij stelt de diagnose door de blaasjes te bekijken. In sommige gevallen verricht hij 2 bloedonderzoeken met 2 weken interval. Hiermee kan hij zien of het gaat om een primaire infectie of een recidief.Herpes is niet te genezen. Er zijn wel medicijnen die ervoor zorgen dat de aanval minder pijnlijk is (bv. paracetamol om de 4 uur) en wat korter duurt.
Verkorting van de ziekteperiode is enkel mogelijk als de antivirale medicijnen hiervoor niet later ingenomen worden dan de eerste dag van het verschijnen van de blaasjes. Zij moeten gedurende 5 tot 10 dagen ingenomen worden. Ook hierbij treedt geen definitieve genezing op.
Vaak wordt in geval van genitale herpes een afspraak gemaakt om na het verdwijnen van de pijnlijke blaasjes verder te screenen op soa.
Een vaccin tegen herpes bestaat nog niet.
Wat kan je zelf te doen?
Als je de ziekteperiode wil inkorten, hou je best je geneesmiddel steeds binnen handbereik, om het zo snel mogelijk te kunnen gebruiken.Neem ook de nodige voorzorgen om de infectie niet te verspreiden:
- raak de herpesletsels niet aan
- gebruik een wattenstaafje om een crème op de letsels smeren
- gebruik geen cosmetica op de letsels (dus ook geen lipstick op koortsblaas)
- vermijd bij wassen elk contact tussen herpes en washandje of handdoek
- was na contact met herpes onmiddellijk je handen
- hou toiletartikelen en eetgerei (bij mondletsels) strikt voor persoonlijk gebruik zo lang je herpesletsels hebt; na gebruik zo snel mogelijk reinigen / afwassen
- tijdens een aanval van herpes genitalis is het beter geen seks te hebben; het gebruik van condoom (ook bij orale seks!) vormt geen sluitende beveiliging.
Alhoewel herpes genitalis een SOA is, dient een partnerbehandeling enkel te worden ingesteld indien bij hem/haar een immuundepressie aanwezig is.
Meer informatie
Windpokken (gezondheidenwetenschap.be)Herpes labialis (koortslip) (huidarts.com)
Herpes genitalis (huidarts.com)
Herpes (video Gezondheidsnet.be)
Weerstand opbouwen tegen herpes.