Wat is hoofdpijn?
In het algemeen bedoelt men met hoofdpijn pijn in en rondom het hoofd, inclusief pijn achter de ogen of pijn in het gebied tussen de nek en het achterhoofd.Om meer te begrijpen van hoofdpijn moet men twee fenomenen voor ogen houden. Ten eerste: de hersenen zijn ongevoelig voor pijn: ze doen zelden pijn, zelfs niet wanneer een chirurg erin snijdt. Ten tweede: pijn kan uitstralen (afgeleide of uitstralende pijn), d.w.z. pijn kan op een bepaalde plaats voorkomen, terwijl ze in feite elders in het lichaam ontstaat. Hoofdpijn is vaak een vorm van afgeleide pijn. De oppervlakte van het hoofd doet pijn, maar de weefsels die de pijn veroorzaken bevinden zich elders: binnen de schedel maar misschien ook daarbuiten.
Hoofdpijn is een zeer veel voorkomende klacht die zeer veel verschillende oorzaken kan hebben. In hoofdzaak gaat het echter om drie soorten hoofdpijn: spanningshoofdpijn, migraine en medicijn-afhankelijke hoofdpijn.
Vaak heeft hoofdpijn te maken met een verhoogde spierspanning in hoofd, nek of schouders. Als hoofdpijn gepaard gaat met spastische vernauwingen in de bloedvaten die rondom de hersenen lopen spreekt men van migraine. Ook kan hoofdpijn ontstaan na een hersenschudding. En natuurlijk bij griep en andere infecties.
Ernstige oorzaken, zoals een hersentumor, zijn zeer uitzonderlijk.
Hoofdpijn is dus meestal een onschuldig en voorbijgaand verschijnsel.
Hoe herken ik hoofdpijn? Wat verwacht ik bij hoofdpijn?
Hoofdpijn is één van de meest voorkomende kwalen, zowel in België als in de rest van de westerse wereld. Omdat de meeste mensen bij hoofdpijn niet direct naar de huisarts gaan is het onbekend hoeveel mensen precies aan hoofdpijn lijden.Hoofdpijn kan zich onder verschillende vormen manifesteren: als een strakke band om het hoofd, als een barstend, bonzend of kloppend gevoel in en om het hoofd, als pijn in de nek en de ogen.
De aard van de pijn in combinatie met eventuele bijkomende verschijnselen, geeft vaak aanwijzingen over de onderliggende oorzaak.
o Hoofdpijn met koorts zien we meestal in het kader van griepachtige aandoeningen. In zeldzame gevallen kan het ook een symptoom zijn van een gevaarlijke meningitis.
o Steeds weerkerende hoofdpijn zonder andere symptomen, duidt meestal op spanningshoofdpijn (zie folder "stress"). Dit noemen we ook "gewone hoofdpijn". Het is veruit de meest voorkomende groep van hoofdpijn.
o Veelvuldig gebruik van medicijnen, zelfs van pijnstillers, kan leiden tot zogenaamde medicatie-afhankelijke hoofdpijn
o Migraine is in zijn typische vorm een heftige, kloppende/bonzende hoofdpijn, meestal aan één zijde van het hoofd, die gepaard kan gaan met misselijkheid en braken en overgevoeligheid voor geluid en licht.
o Plotse, meestal zeer hevige aanvallen van hoofdpijn in de omgeving van één oog, kan wijzen op een bijzondere, eerder zeldzame vorm van migraine, die men "clusterhoofdpijn" noemt.
o Plotse, zeer hevige en meestal korte aanvallen van pijn ter hoogte van het gelaat bespreken we bij de aangezichtspijnen.
o Verdachte hoofdpijn: vroege symptomen van een beginnend hersengezwel zijn: korte perioden van duizeligheid, krachtverlies in arm of been, een onzekere gang, stoornissen in zien en horen en een bij tijden onduidelijke spraak. Ook verdacht zijn hardnekkige hoofdpijnen wanneer die zich voordien zelden of nooit hebben voorgedaan. Bij niet meer dan één op 10.000 mensen met hoofdpijn is een hersentumor de oorzaak van de klacht.
o Een sluipende vorm van hoofdpijn is de levensgevaarlijke koolstofmonoxidevergiftiging (CO), vaak te wijten aan het gebruik van defecte verwarmings- en ventilatieapparaten. Koolstofmonoxidevergiftiging veroorzaakt een doffe, diffuse hoofdpijn, die vaak het ergst is bij het ontwaken en afneemt na het opstaan, als de kamer wordt verlucht.
Hoofdpijn die vergezeld gaat van tekenen die wijzen naar de oorsprong van de klachten, zullen we hier niet verder behandelen. Enkele voorbeelden zijn: trauma aan het hoofd of de nek (bijvoorbeeld een whiplash), vermindering van het zicht of andere klachten aan één oog, een verstopte neus, sinusitis, gebitsproblemen en andere mondaandoeningen.
Wanneer moet ik een huisarts raadplegen?
In geval van hoofdpijn kan men een eenvoudige pijnstiller (bij voorkeur paracetamol) innemen. Indien de hoofdpijn niet op korte termijn verdwijnt, raadpleeg dan uw huisarts.Neem ook contact op met je arts in de volgende gevallen:
o er zijn bijkomende algemene ziektesymptomen, zoals koorts en gewichtsverlies;
o er zijn bijkomende symptomen die kunnen wijzen op een aantasting van de hersenen, zoals verwarring, bewustzijnsstoornissen, abnormale bewegingen of verlies van beweging (krachtverlies of verlamming);
o je krijgt een zware hoofdpijn die je nooit eerder hebt gehad;
o de hoofdpijn is heftig en komt snel op, en je voelt je erg ziek;
o je krijgt heftige hoofdpijn na een ongeval.
Je arts zal door middel van een vraaggesprek trachten vast te stellen om wat voor type hoofdpijn het gaat. Soms gebeurt dit met behulp van een hoofdpijndagboek (zie verder). Slechts in een klein deel van de gevallen moet nog aanvullend onderzoek gebeuren in de vorm van een foto (CT scan of MRI) van de hersenen. Deze beslissing laat u best aan uw arts over.
De behandeling van slepende of steeds terugkerende hoofdpijn vraagt vaak veel geduld. Ze richt zich in eerste instantie op het zoveel mogelijk vermijden van factoren die de hoofdpijn kunnen uitlokken.
Psychologische begeleiding, relaxatietherapie en gedragstherapie kunnen een belangrijke bijkomende rol spelen in de behandeling van chronische hoofdpijn, ook bij kinderen.
Meer informatie over hoofdpijn
Op pijnstiller.be vind je oefeningen tegen hoofdpijnen een formulier om als hoofdpijndagboek te dienen.
Zelfhulpgroepen:
Wat kan ik zelf al doen bij hoofdpijn?
Sommige uitlokkende factoren, zoals stress op school, relatieproblemen, e.d., zijn moeilijk te vermijden, maar de erkenning dat stress een belangrijke rol speelt is reeds een belangrijke stap vooruit.De naam spanningshoofdpijn suggereert dat uitwendige oorzaken (stress) de oorzaak is van alle leed. Dit is echter te kort door de bocht. We weten intussen dat mensen met en zonder deze "gewone hoofdpijn" gemiddeld evenveel stress ondervinden. Hoe je met deze stress omgaat vormt echter de doorslaggevende factor. Gebruik daarom de tips uit de folder "nerveuze hartkloppingen, hyperventilatie en stress". Las relaxmomenten in je dag in. Neem een warm bad, ga een uurtje uitrusten in een donkere kamer of maak tijd voor een hoofdmassage.
Sommige personen reageren goed op uitwendige druk op het hoofd, al dan niet in combinatie met warmte- of koude-applicatie. Zakjes gevuld met speciale gel, die in de microgolfoven of in de diepvries op temperatuur kunnen gebracht worden, zijn hiervoor zeer geschikt. Maar eenvoudige warme of koude kompressen doen het ook.
Bij gewone hoofdpijn is frisse lucht (dus ook een goede verluchting binnenshuis en op het werk), regelmatig en voldoende slapen en voldoende ontspanning altijd van belang. Tandenknarsen is soms een teken van onderliggende spanningen. Een slaaptekort, maar ook te lang slapen, kan soms de uitlokkende factor zijn van migraine.
Een regelmatige en evenwichtige voeding is ook belangrijk om hoofdpijn te voorkomen. Sla vooral het ontbijt niet over.
De rol van een dieet is zeer omstreden, maar het opsporen van voedingsmiddelen die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van hoofdpijn kan bij bepaalde patiënten nuttig zijn (b.v. rode wijn, chocolade, oude kazen,...). Bij migraine zijn genotmiddelen die op de bloedvaten inwerken zoals cafeïne en alcohol het meest verdacht. Mensen met frequente hoofdpijn gaan best voor zichzelf na welke voedingsstoffen of genotmiddelen klachten uitlokken en doen er dan goed aan die te vermijden.
Drink voldoende water. Gewone hoofdpijn kan ook ontstaan omdat we onszelf en onze hersenen uitdrogen door onvoldoende te drinken. De grijze massa in ons hoofd bestaat vooral uit water. Logisch dat we die watervoorraad doorheen de dag moeten aanvullen om onze hersenen helder te houden. Wie een hoofdpijn voelt opkomen, drinkt beter even geen alcohol en laat ook cafeïnerijke dranken enkele uren aan de kant.
In een recent onderzoek boekte men bij personenen die per dag minder dan 2,5 liter vocht innamen, zo mooie resultaten. Het advies luidde om naast de normale vochtinname elke dag anderhalve liter water te drinken, gedurende een periode van drie maanden. Men raadde hierbij aan om de hoeveelheid in drie delen van een halve liter over de hele dag te verspreiden.
Wie zittend werk heeft, doet er goed aan om op zijn lichaamshouding te letten. Door in elkaar gedoken voor je scherm te zitten, kunnen je spieren in je schouder en nek verkrampen en verzuren. Gevolg: een zeurende hoofdpijn en spierspanningspijnen. Let dus op die houding en loop ook geregeld rond. Ga een praatje maken met een collega, loop even naar buiten om een frisse neus te halen, maak een ommetje naar de keuken of de koffiemachine.
Regelmatig beoefenen van fysieke activiteit is aan te raden omdat het de frequentie van hoofdpijn doet verminderen.
Laat je ogen controleren wanneer je denkt dat je slecht ziet.
Helpen water, voedsel, frisse lucht niet, neem dan een pijnstiller om je hoofdpijn weg te nemen. Je kan er een opkomende aanval af en toe mee afwenden of minder hevig van maken. Als het niet moet, laat de pillen dan wel voor wat ze zijn. Slik je er te veel van dan kan je immers hoofdpijn krijgen van je eigen pijnstillers en dat kan niet de bedoeling zijn!
Hoofdpijndagboek
In een hoofdpijndagboek beschrijf je dagelijks je hoofdpijnklachten en de omstandigheden waarin ze plaatsvinden. Volgende elementen kunnen er aan bod komen.- Wanneer begon de hoofdpijn? Noteer op de betreffende dag het tijdstip en de tijdsduur.
- Beschrijf wat je bezighield of wat je precies deed op het
moment dat de hoofdpijn opkwam.
S = spanningen of problemen thuis of op werk - O = noteer je menstruatiedagen ("Ongesteld") als je een vrouw bent.
- Treden met de hoofdpijn ook andere klachten op? Noteer op de achterzijde de dag telkens er iets vooraf gaat aan de hoofdpijn (bijvoorbeeld lichtflitsen, of tintelingen). Wat gaat er samen met de hoofdpijn (misselijkheid, overgeven, afkeer van licht of afkeer van geluid)?
- Kenmerken van de pijn. Beschrijf op welke plek in uw hoofd de pijn zit, beschrijf hoe de pijn opkomt (snel of geleidelijk) en om wat voor soort pijn het gaat (bijvoorbeeld: bonzend, drukkend, scherp of dof).
- Hoe erg is de pijn? Geef een cijfer van 1 tot 3, waarbij 3 de ergste hoofdpijn is, waarbij je niet meer kan functioneren.
- Wat heb je gedaan om de hoofdpijn te verminderen en wat hielp? Zet een kruisje voor elke medicijntablet die je innam