Wat is de menopauze?
De menopauze is het tijdstip van de laatste menstruatie. Een vrouw bereikt de menopauze gemiddeld op 51-jarige leeftijd.De jaren die aan de menopauze voorafgaan en waarin de hormoonhuishouding grondig verandert, noemt men de overgang.
Wat gebeurt er in de overgang?
Als een vrouw de 50 nadert, hebben haar eierstokken al ongeveer 500 eitjes afgestoten. Als ook de laatste eitjes zijn verbruikt, en in de laatste fase gebeurt dit vaak met horten en stoten, stopt in de eierstokken de productie van vrouwelijke hormonen, met name de oestrogenen en de progestagenen. De twee eierstokken hebben dan hun functie verloren. De maandelijkse cyclus houdt op. Door het wegvalen van de vrouwelijke hormonen moet het lichaam een nieuw evenwicht zoeken. Deze overgangsperiode gaat vaak gepaard met lichamelijke klachten.Welke rol spelen de oestrogenen in de overgang?
Oestrogenen zijn hormonen die zorgen voor de ontwikkeling en in stand houding van de vrouwelijke voortplantingsorganen en de uiterlijke geslachtskenmerken. Zij zijn onmisbaar bij de groei en de ontwikkeling van de schede, de baarmoeder, de eileiders en de borsten. Oestrogenen hebben echter nog meer taken van betekenis. Zij beïnvloeden indirect de vorming en de ontwikkeling van het beendergestel. En bovendien houden zij de spanning en elasticiteit van de urinewegen en geslachtsorganen in stand.Rondom de overgang en zeker na operatieve verwijdering van de eierstokken, kunnen verschijnselen optreden als gevolg van een tekort aan oestrogenen. In het begin zijn dat vooral opvliegers en overmatig transpireren. Op langere termijn is dit verlies van botmassa, waardoor botten gemakkelijker breken. Ook het droger worden van de vagina en problemen met het plassen kunnen gevolgen zijn van een tekort aan oestrogenen.
De menopauze is geen ziekte
Gelukkig blijkt deze overgang voor ruim tweederde van alle vrouwen door het geleidelijk karakter en de voorbijgaande aard helemaal niet onder de definitie "ziekte" te vallen.Klachten die met de overgang samenhangen zijn: onregelmatige menstruaties, soms hevig bloedverlies, opvliegers, nachtelijk zweten en onstabiele, nerveuze gevoelens. Twee jaar vóór de laatste menstruatie hebben al ruim 10% van de vrouwen last van opvliegers. Daarna namen de klachten toe met een piek één jaar na de laatste menstruatiebij ruim de helft van de vrouwen. Pas 8 jaar na de laatste menstruatie keert bij de meesten de toestand weer op het niveau van vóór de menopauze. Toch dient gezegd dat ruim 10% van de vrouwen nog klachten heeft 12 jaar na de menopauze.
Dat betekent niet dat je je in zelfmedelijden hoeft onder te dompelen; maar je hoeft ook niet koste wat het kost flink te zijn en tegenover anderen net te doen alsof er niets aan de hand is. Beter is het, om te accepteren dat het je lichaam, je hormonen zijn, die deze klachten veroorzaken.
Wat kan je zelf doen?
Tips tegen opvliegers* Draag luchtige kleding, bij voorkeur van natuurlijke stoffen.
* Kies voor een blouse in plaats van een coltrui. Dan kun je een knoopje open doen als dat nodig is.
* Neem zonodig meerdere malen per dag een verfrissende douche.
* Zorg dat je voldoende om handen hebt. Als je erg druk bent met je werk of andere bezigheden besteed je veel minder aandacht aan eventuele klachten.
* Neem voldoende beweging. Uit Zweeds onderzoek blijkt dat wie wekelijks vier en een half uur sport nog weinig last van heeft van warmteopwellingen. Tuinieren, de frisse lucht in te gaan, jezelf dwingen vaak naar buiten te gaan helpt ook. En aan iets nieuws beginnen verzet je gedachten!
* Er zijn ook natuurlijke oplossingen, zoals preparaten met salvia, die helpen tegen opvliegers en nachtelijk zweten. Ook fyto-oestrogenen op basis van soja of andere plantenextracten worden veel gebruikt.
Bewegen is niet alleen goed voor je
lichamelijke conditie, maar ook voor je geest. Het helpt bij sombere
gevoelens en prikkelbaarheid (zie ook de folder
over stressbeheer).
Als de klachten rond de overgang echt je levensplezier vergallen, moet een behandeling op zijn minst overwogen worden. Ga dan zeker eens te rade bij je huisarts.
Je botten worden in hoge mate beschermd door de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Door het sterk verminderen van deze hormonen na de menopauze, vermindert ook de bescherming van je botten. Daardoor ben je meer vatbaar voor osteoporose. Gelukkig zijn er heel wat dingen die je preventief kan doen.
Weet ook dat de veranderingen door de menopauze leiden tot een verhoogde kans op hart- en vaatziekten en andere zogenaamde beschavingsziekten, zoals kanker en de ziekte van alzheimer. Je kan het risico zo klein mogelijk maken door je cholesterol en bloeddruk zelf goed in de gaten te houden.
Wanneer mag u het oestrogenen-preparaat NIET gebruiken?
- Als je zwanger bent of denkt te kunnen zijn.
- Als je lijdt aan borstkanker of baarmoederkanker, of een familiale voorbeschiktheid hebt voor deze vormen van kanker.
- Bij aderontsteking of verstopping van de aderen (trombose) of een familiale voorbeschiktheid voor trombose.
- Als je abnormaal hevig of vaak ongesteld bent zonder dat bekend is waarom.
- Als je lijdt aan de aanwezigheid van baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder (endometriose).
- Als je lever minder goed functioneert.
- Als bekend is dat je overgevoelig bent voor een van de componenten van het oestrogenen-preparaat.
Bij langdurig gebruik van oestrogeenpreparaten kan er door de ononderbroken stimulus tot opbouw, een verhoogde kans op kanker van het baarmoederslijmvlies ontstaan. Daarom dienen vrouwen die dergelijke preparaten gebruiken en hun baarmoeder nog hebben, bij voorkeur elke 4 weken naast het oestrogenen-preparaat gedurende 10 - 14 dagen een z.g. progestageen te gebruiken. Twee tot drie dagen na gebruik van dit progestageen, kan er gedurende enige dagen een menstruatieachtige bloeding optreden. Dit progestageen is een ander vrouwelijke hormoon, dat het slijmvlies tegen het ontstaan van kanker beschermt.
De onderzoekers hebben verder ook uitgerekend dat wanneer men aan 1.000 vrouwen van hun 50 tot hun 60 jaar hormoonsubstitutie geeft, er in de loop van die 10 jaar 3 supplementaire gevallen van borstcarcinoom zullen optreden.
Laat je regelmatig door je arts controleren.
Dossier menopauze (gezondheidsnet)
Goed gevoel (zoek op "menopauze")
Vervroegde overgang en kinderwens (voek.nl)
Als de klachten rond de overgang echt je levensplezier vergallen, moet een behandeling op zijn minst overwogen worden. Ga dan zeker eens te rade bij je huisarts.
Je botten worden in hoge mate beschermd door de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Door het sterk verminderen van deze hormonen na de menopauze, vermindert ook de bescherming van je botten. Daardoor ben je meer vatbaar voor osteoporose. Gelukkig zijn er heel wat dingen die je preventief kan doen.
Weet ook dat de veranderingen door de menopauze leiden tot een verhoogde kans op hart- en vaatziekten en andere zogenaamde beschavingsziekten, zoals kanker en de ziekte van alzheimer. Je kan het risico zo klein mogelijk maken door je cholesterol en bloeddruk zelf goed in de gaten te houden.
Hormoonsubstitutie
De hormoonbehandeling die gebruikt wordt in de overgang noemt men hormonale substitutietherapie of kortweg hormoonsubstitutie. De lichaamseigen hormoonproductie die langzamerhand uitdooft, wordt letterlijk vervangen (substitutie) door de hormonen die men via de behandeling toedient. Omdat deze toediening niet zonder gevaar is, gaat men heden minder snel over tot hormoonbehandeling. De arts zal in elk individueel geval de baten tegen de mogelijke risico's afwegen.Wanneer mag u het oestrogenen-preparaat NIET gebruiken?
- Als je zwanger bent of denkt te kunnen zijn.
- Als je lijdt aan borstkanker of baarmoederkanker, of een familiale voorbeschiktheid hebt voor deze vormen van kanker.
- Bij aderontsteking of verstopping van de aderen (trombose) of een familiale voorbeschiktheid voor trombose.
- Als je abnormaal hevig of vaak ongesteld bent zonder dat bekend is waarom.
- Als je lijdt aan de aanwezigheid van baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder (endometriose).
- Als je lever minder goed functioneert.
- Als bekend is dat je overgevoelig bent voor een van de componenten van het oestrogenen-preparaat.
Bij langdurig gebruik van oestrogeenpreparaten kan er door de ononderbroken stimulus tot opbouw, een verhoogde kans op kanker van het baarmoederslijmvlies ontstaan. Daarom dienen vrouwen die dergelijke preparaten gebruiken en hun baarmoeder nog hebben, bij voorkeur elke 4 weken naast het oestrogenen-preparaat gedurende 10 - 14 dagen een z.g. progestageen te gebruiken. Twee tot drie dagen na gebruik van dit progestageen, kan er gedurende enige dagen een menstruatieachtige bloeding optreden. Dit progestageen is een ander vrouwelijke hormoon, dat het slijmvlies tegen het ontstaan van kanker beschermt.
De onderzoekers hebben verder ook uitgerekend dat wanneer men aan 1.000 vrouwen van hun 50 tot hun 60 jaar hormoonsubstitutie geeft, er in de loop van die 10 jaar 3 supplementaire gevallen van borstcarcinoom zullen optreden.
Laat je regelmatig door je arts controleren.
Meer op internet:
www.vrouwenovergang.nlDossier menopauze (gezondheidsnet)
Goed gevoel (zoek op "menopauze")
Vervroegde overgang en kinderwens (voek.nl)