Hoe ontstaat nekpijn ?
Nekpijn is een van de meest voorkomende klachten van het bewegingsapparaat. Gelukkig is de klacht doorgaans niet van die aard dat een arts geraadpleegd moet worden.Nekpijn ontstaat meestal door een verkramping van de nekspieren. Deze zijn onmisbaar om het hoofd recht te houden. Vandaar ook dat de nekspieren veel krachtiger zijn dan de halsspieren, omdat het hoofd de natuurlijke neiging heeft om voorover te vallen. Het samentrekken en ontspannen van de spieren gebeurt op commando van de zenuwen.
Wanneer deze nekspieren geprikkeld raken, dan trekken ze samen in een pijnlijke kramp. Hierdoor wordt het bewegen van het hoofd bemoeilijkt en ontstaat een stijve nek. Dit kan zo erg worden dat de spieren keihard gespannen raken. Deze spanning is ook erg pijnlijk. Spierspanningen veroorzaakt door stress en/of aanhoudende verkeerde houding liggen hier vaak aan de basis.
Bij milde griepachtige klachten waarbij men zich niet bepaald ziek voelt, kan men stijve spieren hebben. Een stijve nek is dan niet vreemd.
Plotse stijve nek of acute torticollis (draaihals)
Men spreekt van torticollis als het hoofd in een dwangstand gehouden wordt door een aanhoudende kramp van de nekspieren. Men staat 's morgens op met een stijve nek, of er "schiet iets in de nek". Vooral jonge mensen worden hierdoor getroffen. De oorzaak van deze ziekte is niet bekend. Men wijt dit vaak een verkeerde beweging, slecht gelegen hebben… In de volksmond wordt dit ook wel een "kou op de spieren" genoemd.Het opvallendste hierbij is de beperkte beweeglijkheid van de nek. Men kan het hoofd nog amper buigen of draaien. Wanneer men dit wel tracht te doen, dan veroorzaakt dit meestal erge pijn. Hierdoor kan men bijvoorbeeld moeilijk achterom kijken, zoals nodig is bij het besturen van een wagen.
Torticollis spasmodica (cervicale dystonie) is uitzonderlijk een neurologische aandoening, ook van onbekende oorsprong. Aanhoudende, oncontroleerbare scheefstand, schokken en pijn zijn hier de hoofdsymptomen
Bij plotse stijve nek kan men soms een specifieke oorzaak duiden
Gelijkaardige klachten kunnen overigens ook optreden na een ongeval of bij artrose. Aantasting van de gewrichten van de nek, maar ook van andere structuren in de omgeving, kan nekpijn uitlokken. Als reactie hierop kunnen de spieren samentrekken en de nek stijf maken. En uiteraard kan er door een aantasting van de gewrichten zoals bij artrose ook een beperking van de bewegingen van de hals optreden.De nekspieren kunnen in zeldzame gevallen tot deze kramp geprikkeld worden bij aandoeningen van het ruggemerg en de hersenen. Dit zijn stuk voor stuk ernstige aandoeningen. Zo ontstaat een stijve nek bij hersenvliesontsteking (meningitis), bij een hersenbloeding, een ongeval met een schedelbreuk en daardoor een bloeding in de schedel… Zeer ernstige nekstijfheid ziet men optreden bij tetanos of wondklem.
Wat kan ik zelf al doen bij stijve nek ?
Bij acute nekpijn helpen vaak ijscompressen.Bij meer aanslepende pijn kan je maatregelen nemen om de spieren te ontspannen: een goed warm bad of douche nemen, een warm kompres of kussen in de nek leggen, een infrarode lamp gebruiken. Hierdoor wordt de pijn alleszins wat verzacht en zal de spierkramp op termijn ook verdwijnen. Versterk de nekspieren met rustige bewegingen.
Enkele eenvoudige oefeningen om de nek te ontlasten
Kin naar borstStaand of zittend buig je zachtjes je hoofd naar voren, terwijl je kin naar je borst gaat. Doe dit totdat je rek voelt aan de achterkant van je nek.
Oor naar schouder
Deze oefening rekt het halsgebied van onder je oren tot de bovenkant van je schouders. Om te beginnen breng je voorzichtig je nek naar een kant, alsof je je oor naar je schouder brengt. Doe dit tot je rek voelt aan de zijkant van je nek. Breng je nek vervolgens naar de andere kant
Wanneer moet ik een huisarts raadplegen ?
Bij nekpijn die je belet te functioneren, kan je beter je huisarts raadplegen.En natuurlijk ook bij twijfel of er meningitis in het spel is. Er kan niet genoeg benadrukt worden dat de het samengaan van nekstijfheid, hoofdpijn en purpura (kleine roodpaarse vlekjes) slechts voorkomt in 13% van de gevallen van meningitis. Omgekeerd kunnen de drie tekens ontbreken in 10% van de gevallen. Een niet-wegdrukbare huiduitslag bij een ziek kind is soms het enige alarmteken bij meningitis. Dat neemt uiteraard niet weg dat plots opgekomen nekstijfte met koorts en hoofdpijn verontrustend zijn en dat een arts moet geraadpleegd worden.
Wat kan je huisarts doen?
De belangrijkste taak van de huisarts is het uitsluiten van een specifieke oorzaak van de acute nekpijn. Verder onderzoek is hiervoor meestal niet nodig.Bij nekpijn die gepaard gaat met hoofdpijn en koorts kan meningitis de oorzaak zijn. In dat geval zal hij onverwijld doorsturen. De specialist kan dan eventueel overgaan tot een lumbale punctie: met een naald wordt er vocht uit het ruggemergkanaal geprikt om hierin de bacteriën op te sporen.
Bij een ongeval met ernstige letsels aan het hoofd is een verwijzing naar spoed vaak de beste handelwijze, zeker als men vreest voor een schedelbreuk. Dan kunnen er röntgenfoto's van de schedel en de hals genomen worden. Ook CT-opnamen geven zeer waardevolle informatie.
Bij een nekletsel kan soms een operatie nodig zijn.
Een halskraag gebruikt men nog in uitzonderlijke situaties. Halsspierkwijning ten gevolge van een kraag is namelijk een groot risico.
Als er geklaagd wordt over een langzaam opgekomen stijve nek zonder bijkomende klachten, dan gaat het wellicht om een aantasting van de gewrichten van de nek.
Bij naar de arm uitstralende pijn, die langer dan 6 weken aansleept of bijvoorbeeld ook bij nachtelijk optreedt, zal hij de nodige röntgenfoto's aanvragen. Vaak is hier een semi-harde halskraag plus rust en acupunctuur of fysiotherapie met zelfoefeningen aangewezen. In een klein aantal gevallen zal uit de foto's blijken dat doorverwijzing nodig is omdat een neurochirurgische ingreep in aanmerking komt.
Bij een klassieke torticollis zal hij een plaatselijke warmte behandeling voorschrijven, met of zonder verdere medicamenteuze ondersteuning. Eventueel stuurt hij door voor kinesitherapie (fysiotherapie).
Bij cervicale dystonie kan hij doorverwijzen voor injecties met botulinetoxine. Deze doet de kramp langzaam verminderen.
Manipulaties kunnen nuttig zijn maar zijn niet zonder risico
Het resultaat is vaak spectaculair, ofwel in positieve, ofwel in negatieve zin.Ruim een op twee patiënten ondervindt kortdurende neveneffecten na een manipulatie. Deze kunnen worden opgesplitst in "normale" reacties zoals lokale ongemakken, hoofdpijn, vermoeidheid en uitstralingspijn, en anderzijds abnormale reacties zoals duizeligheid en nausea.
Ernstige verwikkelingen zijn eerder zeldzaam en treden in 8 op de 10 gevallen op bij "vertebrobasilaire insufficiëntie". Risicofactoren voor deze vorm van vaatlijden zijn migraine, hypertensie, het gebruik van orale contraceptiva en roken.
Meer informatie
Hoe werken de nekwervels? (video Gezondheidsnet)Zo vermijd je chronische nekpijn op het werk (Bodytalk).
Oefeningen tegen rug- en nekpijn (video Soc. Mutualiteiten)