Wat zijn schimmelinfecties?
De schimmels (of fungi) vormen een uitgebreide groep levende micro-organismen, die doorgaans tot het plantenrijk gerekend worden. In tegenstelling tot de planten bevatten ze echter geen chlorofyl (bladgroen), zodat ze niet in staat zijn om hun energievoorziening zelf op te bouwen. Die levensnoodzakelijke verbindingen halen ze ofwel uit dode organische stof (dan leven ze als zogenaamde saprofyten - het zijn in die zin de grote schoonmakers van de natuur), ofwel uit levende gastheren (dan leven ze als parasieten).De schimmels, die verantwoordelijk zijn voor de huidletsels (dermatofyten), hebben een duidelijke voorkeur voor de opperhuid en de huidaanhangsels (haren en nagels). Het bovenste laagje van de huid (de lederhuid) bestaat uit dode cellen, die regelmatig afschilferen en die een beschermingslaag vormen voor de dieper gelegen structuren. Deze schilfers bevatten hoofdzakelijk de chemische stof "keratine", die ook in haren en nagels voorkomt. De dermatofytosen blijven bijna uitsluitend gelokaliseerd in deze keratine-bevattende delen van de huid. Slechts in uitzonderlijke gevallen ziet men uitbreiding naar andere delen.
"Zwembadschimmel", "atleetvoet",... zijn termen die bekend in de oren kunnen klinken, hoewel zij, enigszins verkeerdelijk, de indruk wekken dat schimmelinfecties uitsluitend zouden voorkomen bij sportlui. Niets is echter minder waar. Uit statistieken blijkt immers dat de schimmelaandoeningen in alle lagen van de bevolking voorkomen. Volgens sommige studies zou 30 tot 50% van de West-Europese bevolking een of andere schimmelinfectie hebben. Wel is het zo dat onder de sportbeoefenaars vooral zwemmers aangetast zijn. De redenen daarvoor zullen verder duidelijk worden.
Uit de verschillende onderzoeken blijkt dat het voorkomen van schimmelinfecties van de huid (of dermatofytosen) in stijgende lijn gaat. Voor de huisarts en de huidspecialist is de diagnose en de behandeling van deze aandoeningen een dagelijkse bezigheid geworden.
Verloop van een schimmelinfectie
Hoe wordt men nu door schimmel aangetast? Rechtstreeks contact met besmette personen is eerder zeldzaam. Indirecte besmetting is dus de regel. De grootste bron van besmetting vormt de bodem. En uiteraard is in sportzalen en zwembaden de kans hiertoe bijzonder groot: gemeenschappelijke stortbaden, kleedruimten, enz. Vermelden we hierbij dat schimmels gemakkelijk overleven in vochtig hout (o.a. lattenroosters in douches en kleedkamers). Maar het is niet omdat je met een schimmel in aanraking komt, dat je automatisch wordt besmet. Integendeel.Belangrijk, en dit vooral met het oog op de preventie, zijn enkele factoren die de schimmelinfectie en groei bij de mens duidelijk bevorderen. In de eerste plaats is dit het zweten: doordat onze voeten gedurende het grootste deel van de dag ingesloten zitten in kousen en schoenen, wordt het zweten bevorderd en de verdamping belemmerd. Vooral nauwe schoenen, schoenen met rubberzool, en moderne synthetische weefsels, die weinig vocht opslorpen, omgeven de huid met warmte en creëren zo een voor de schimmel ideaal milieu van warmte en vochtigheid.
Ten gevolge van regelmatig zwemmen, en ook door het gebruik van gewone zepen (gebruik zo weinig mogelijk zeep, of eventueel een zure zeep), wordt de natuurlijke barrière van de huid aangetast, zodat infectie vergemakkelijkt wordt. Voor de volledigheid moeten we hierbij opmerken dat niet het zwembadwater, maar wel de vloer errond en in de kleedruimten verantwoordelijk is voor de besmetting. Zo zouden volgens sommige studies 80% van de zwemleraars (die vooral rond het zwembad werken) aangetast zijn.
Tenslotte bestaat er waarschijnlijk ook een individueel verschil in aanleg of gevoeligheid voor besmetting. Onze huid produceert stoffen met schimmelwerende werking. Deze zijn voornamelijk in de huidsmeer te vinden. Zeepgebruik heeft hier dan ook een ongunstig effect (zie ook de folder over de gezonde huid).
Vaak begint een schimmelinfectie dus aan
de voeten, vooral in de
tussenteenruimten, tussen de vierde en vijfde teen. Roodheid blaasjes,
witte afschilfering en eventueel vorming van kloofjes (fissuren) zijn
de meest voorkomende symptomen. Jeuk en pijn (vooral bij kloven)
bezorgen de betrokkene veel last. Vanuit die eerste infectiehaard ziet
men dikwijls uitbreiding naar de andere tenen, de andere voet, de
voetzool en in mindere mate de voetrug en soms ook naar andere
lichaamsstreken.
Bij de uitbreiding naar de voetzool onderscheidt men twee grote vormen: een eerste (acute) vorm, gekenmerkt door het ontstaan van met etter (pus) of vocht gevulde blaasjes, en een tweede (meer chronische) vorm, die leidt tot het ontstaan van harde, eeltachtige en afschilferende plekken op de voetzool.
Goede voethygiëne bestaat uit regelmatig wassen van de voeten (met zo weinig mogelijk gebruik van zeep), goed afdrogen, ook tussen de tenen, zo weinig mogelijk schoenen met rubberen zolen, kousen die het zweet goed opslorpen, enz...
Andere adviezen zijn:
- vermijd blootvoets te gaan in gemeenschappelijke kleedkamers, sportzalen, vooral bij hoge vochtigheidsgraad.
- gebruik nooit iemand anders schoenen
- gebruik minimum 1x per week een schimmeldodende spray of poeder in uw schoenen
- raad andere leden van de familie, die met voetschimmel rondlopen, aan zich te laten behandelen.
Algemene hygiënische maatregelen zijn o.a. het vermijden van houten latten in kleed- en doucheruimten (vervangen door plastiek materiaal), het regelmatig reinigen van deze vloeren, het gebruik van antiseptica (verplicht voetbad voor en na de zwembeurt). In sommige zwembaden vindt men speciale ontsmettingsmiddelen, die na het zwemmen op de voeten kunnen gespoten worden.
Thuis kan de douchemat worden aangepakt. Het drogen van de mat is de beste manier om problemen te voorkomen. Wanneer desondanks schimmel aanwezig blijkt te zijn, is behandeling met een chloorhoudend middel (Javel) een prima methode.
Als men een schimmelinfectie heeft opgedaan, is behandeling noodzakelijk.
Bij gewone huidschimmel volstaat meestal een lokale behandeling van vier tot zes weken. Breng de creme twee maal daags tot ongeveer 2cm buiten het aangetaste gebied aan.
Als de schimmel de diepere huidlagen aantast, zal ook een orale behandeling aangewezen zijn.
Bij schimmelnagel is de behandeling nog langduriger en het resultaat onzekerder, zodat hier vaak gekozen wordt om niet met pillen te behandelen.
Neem opnieuw contact op met je huisarts als de aandoening na behandeling niet geneest.
Hervallen is vrij frequent als men niets onderneemt om de leefomstandigheden van de schimmel minder gemakkelijk te maken.
Moeten schimmelnagels aan de voet steeds behandeld worden? (Gezondheid & Wetenschap)
Bij de uitbreiding naar de voetzool onderscheidt men twee grote vormen: een eerste (acute) vorm, gekenmerkt door het ontstaan van met etter (pus) of vocht gevulde blaasjes, en een tweede (meer chronische) vorm, die leidt tot het ontstaan van harde, eeltachtige en afschilferende plekken op de voetzool.
Wat kan je zelf doen om schimmelinfectie te voorkomen?
Uit het voorgaande blijkt dat door een goede preventie veel kan voorkomen worden. Vermijd toestanden die de huid belasten door aanhoudende warmte, vochtigheid en wrijving.Goede voethygiëne bestaat uit regelmatig wassen van de voeten (met zo weinig mogelijk gebruik van zeep), goed afdrogen, ook tussen de tenen, zo weinig mogelijk schoenen met rubberen zolen, kousen die het zweet goed opslorpen, enz...
Andere adviezen zijn:
- vermijd blootvoets te gaan in gemeenschappelijke kleedkamers, sportzalen, vooral bij hoge vochtigheidsgraad.
- gebruik nooit iemand anders schoenen
- gebruik minimum 1x per week een schimmeldodende spray of poeder in uw schoenen
- raad andere leden van de familie, die met voetschimmel rondlopen, aan zich te laten behandelen.
Algemene hygiënische maatregelen zijn o.a. het vermijden van houten latten in kleed- en doucheruimten (vervangen door plastiek materiaal), het regelmatig reinigen van deze vloeren, het gebruik van antiseptica (verplicht voetbad voor en na de zwembeurt). In sommige zwembaden vindt men speciale ontsmettingsmiddelen, die na het zwemmen op de voeten kunnen gespoten worden.
Thuis kan de douchemat worden aangepakt. Het drogen van de mat is de beste manier om problemen te voorkomen. Wanneer desondanks schimmel aanwezig blijkt te zijn, is behandeling met een chloorhoudend middel (Javel) een prima methode.
Wat kan je huisarts doen?
Je huisarts zal de diagnose stellen.Als men een schimmelinfectie heeft opgedaan, is behandeling noodzakelijk.
Bij gewone huidschimmel volstaat meestal een lokale behandeling van vier tot zes weken. Breng de creme twee maal daags tot ongeveer 2cm buiten het aangetaste gebied aan.
Als de schimmel de diepere huidlagen aantast, zal ook een orale behandeling aangewezen zijn.
Bij schimmelnagel is de behandeling nog langduriger en het resultaat onzekerder, zodat hier vaak gekozen wordt om niet met pillen te behandelen.
Neem opnieuw contact op met je huisarts als de aandoening na behandeling niet geneest.
Hervallen is vrij frequent als men niets onderneemt om de leefomstandigheden van de schimmel minder gemakkelijk te maken.
Meer informatie
Schimmelinfecties van de huid (Gezondheid & Wetenschap)Moeten schimmelnagels aan de voet steeds behandeld worden? (Gezondheid & Wetenschap)