Wat is lactose-intolerantie?
Lactose-intolerantie is een veel voorkomende reactie op melkprodukten. Lactose is namelijk de suiker die in melk voorkomt. Deze melksuiker wordt door het enzym lactase, geproduceerd door de dunne darm, in twee eenvoudiger suikers gesplitst. Zo kan het in de bloedstroom worden opgenomen.Als er niet genoeg lactase is om deze taak te verrichten, komt de onverteerde lactose in de dikke darm en begint te gisten, waarbij zuren en gassen vrijkomen. De klachten die hiermee gepaard gaan zijn onder meer buikpijn, krampen, misselijkheid, een vol, opgeblazen gevoel, borrelingen in de darmen, winderigheid of diarree.
De ernst van de symptomen varieert naargelang de hoeveelheid en de vorm waarin het melkproduct is ingenomen (bv. alleen of samen met andere voedingsmiddelen) en van de hoeveelheid lactose die het individu nog kan verwerken. Er is een zeer individuele gradatie in tolerantie.
Bij lactose-intolerantie onderscheiden we hoofdzakelijk twee vormen.
1. De primaire of fysiologische vorm wordt gekenmerkt door blijvend tekort van het enzym lactase. Lactase wordt namelijk in de eerste twee levensjaren in grote hoeveelheden geproduceerd, en daarna neemt de productie geleidelijk af. Vandaar dat deze aandoening bij velen geleidelijk ontstaat zonder dat ze het beseffen. Als gevolg hiervan worden melk en melkproducten weinig of niet verdragen op volwassen leeftijd.Deze daling in lactase-activiteit treedt niet bij alle volkeren op dezelfde leeftijd op. Wij, Europeanen hebben hier veel minder last van dan bijvoorbeeld Afrikanen en Aziaten.
2. Een secundaire lactasedeficientie is van voorbijgaande aard. Het kan voorkomen na beschadiging van het darmslijmvlies waardoor de lactaseproductie tijdelijk is verminderd of gestopt, bv. bij buikgriep, bij coeliakie en de ziekte van Crohn.
Wat kan je zelf doen?
Zelfdiagnose op basis van symptomen is niet zo betrouwbaar en melkproducten zonder meer uit de voeding schrappen kan aanleiding geven tot belangrijke voedingstekorten. Vraag dus raad aan je arts.Streef een evenwichtige en gevarieerde voeding na, overeenkomstig de aanbevelingen van de actieve voedingsdriehoek, met beperking van lactosehoudende producten. Meestal wordt 200 tot 300 ml melk verspreid over de dag genomen of verwerkt in een maaltijd nog goed verdragen. Het gebruik van calciumverrijkte melk kan bijdragen tot de realisatie van de dagelijkse calciumbehoefte via de voeding. Meestal worden verzuurde of gefermenteerde melkproducten goed verdragen. Melkproducten met levende fermenten bevatten immers het enzym betagalactosidase dat in staat is om lactose af te breken. Noteer dat harde kazen geen probleem vormen omdat ze geen lactose meer bevatten.
Melk en melkproducten kunnen slechts volwaardig worden vervangen door calcium- en vitamine B2-verrijkte sojadrinks of lactose-arme melk.
Wat kan je arts doen?
Hij zal nagaan of het geen melkallergie betreft. Dit is een andere aandoening, waarbij het afweersysteem tegen bepaalde koemelkeiwitten reageert. Daarom zijn lactosevrije melkproducten dus niet geschikt voor personen met een melkallergie. Deze vorm van voedselallergie treft vooral baby's en peuters en geeft naast eventuele darmproblemen ook meestal huidsymptomen.Overgevoeligheid voor lactose mag dan al wijdverbreid zijn, toch wordt dit argument te vaak aangegrepen om melk volledig uit onze voeding te bannen.
Je arts kan je aandoening evalueren met een eliminatie-provocatietest: er wordt eerst een periode volstrekt lactosevrij gegeten (= eliminatie). Als de klachten verminderen of verdwijnen wijst dit in de richting van lactose-intolerantie. Drink dan op je nuchtere maag twee glazen melk (= provocatie). Komen de klachten nu terug dan wijst dit opnieuw in de richting van lactose intolerantie.
Als je geen reactie noteert op deze eliminatie-provocatieproef is melk niet de boosdoener en moet opnieuw melk een onderdeel uitmaken van een evenwichtig dieet.
Als je wel reactie noteert op deze proef, kan de diagnose van een lactose-intolerantie indien nodig bevestigd worden door meer specifieke testen zoals de lactosetolerantietest, de waterstofademtest en de 13C-lactoseademtest. Slechts in de helft van de gevallen betreft het echt een melkallergie.
Je arts zal je naderhand de nodige tips geven voor een evenwichtige voeding.
Indien de voeding ondanks alles ontoereikend blijft, kan het voorschrijven van calciumsupplementen en vitamine B2 noodzakelijk zijn.
Het enzym lactase kan worden toegediend via commerciele preparaten. Zij kunnen oraal worden ingenomen of aan melk worden toegevoegd. Zo bv Lactose-OK®: om een hoeveelheid van 12gr lactose te verteren (equivalent aan 1 glas melk), 1 gelule inslikken, een half uur voor de maaltijd.
Koemelkallergie bij kinderen gaat meestal over voor de peuterleeftijd (2 jaar).
Meer informatie
Lactose-intolerantie (Wikipedia)Melk verteren is een verhaal van eeuwen (Bodytalk)