Wat is de prostaat?
De prostaat, ook voorstanderklier genoemd, is een mannelijk geslachtsorgaan, gelegen onder de blaas, om het bovenste deel van de urinebuis. Aan de voorkant grenst hij aan het schaambeen, aan de achterkant ligt hij tegen de endeldarm. Vlak naast lopen een aantal zenuwbundeltjes die naar de penis lopen en belangrijk zijn voor het opwekken van erecties.Bij de mens is de prostaat qua vorm en grootte vergelijkbaar met een kastanje. Hij bestaat hoofdzakelijk uit glad spierweefsel met daartussen kliertjes, die door afvoergangen uitmonden in de urinebuis. Hij produceert dun, melkachtig, alkalisch vocht dat het grootste deel van het zaadvocht uitmaakt. Dit vocht verhoogt de overlevingskansen van zaadcellen in de zure omgeving van de vagina. Het prostaatvocht houdt dus de zaadcellen in leven op de reis naar buiten en in de vagina.
De functie van de prostaat
Bij een ejaculatie of zaadlozing trekt de prostaat samen en worden zaadvocht uit de prostaat en zaadcellen uit de teelballen samen door de plasbuis in de penis geperst. Ondertussen trekt de blaashals samen, zodat het sperma niet de verkeerde kant op gaat en in de blaas terechtkomtDe functie van de prostaat ligt voornamelijk in de vruchtbaarheid. Ze heeft geen invloed op de seksualiteit. Zonder prostaat kan men wel nog erecties krijgen, en blijven enkel de zaadlozingen achterwege.
Plasproblemen bij het verouderen van de prostaat
Na 50 of 60 jaar heeft de prostaatklier bijna bij elke man de neiging groter te worden, maar niet iedereen heeft er last van. Zeker 30% van alle mannen heeft een zodanige vergroting dat hij er last van krijgt.Als de prostaat vooral centraalwaarts groeit, kan hierdoor de pisbuis (urethra) samengedrukt worden, waarbij zo in een eerste fase de urinestroom verkleint.
De blaas moet dus steeds meer kracht uitoefenen om de urine die erin zit te evacueren. Vermits de wand van de blaas een spier is, zal deze door de grotere inspanningen verdikken, wat uiteindelijk leidt tot ongecontroleerde samentrekkingen. Het gevolg is een veelvuldige, dringende behoefte de blaas te ledigen, frequent nachtelijk urineren en ook onwillekeurig verlies van wat urine op het einde van de urinelozing.
Uieindelijk wordt het obstakel zo groot dat de blaas niet meer volledig kan geledigd worden. Er blijft een reisidu over die een groeibodem wordt voor mikroben. Infecties op de urinewegen, die zelden voorkomen bij de man, worden automatisch gelinkt aan een prostaatprobleem.
’s Nachts vaker urineren (een aandrang om per nacht 2 of meer keer te plassen) zien we natuurlijk niet alleen bij prostaatproblemen. Deze klachten kunnen ook passen bij verschillende aandoeningen zoals een urineweginfectie en neurologische ziekten. Daarnaast kunnen ook emotionele factoren, medicijngebruik (plaspillen) of drinkgedrag (hoge vochtinname of alcohol drinken) een rol spelen.
Een prostaatvergroting is op zich ongevaarlijk en zal nooit ontaarden in prostaatkanker. Daarom noemt men een prostaatvergroting ook goedaardige prostaatvergroting. In medische termen heet dat 'benigne prostaathyperplasie' (BPH).
Wat kan je er zelf aan doen?
Als je een oorzaak vermoedt van veelvuldig plassen, zoals overmatig drinken of veel alcohol drinken, dan kun je proberen deze gewoonten te veranderen. Is er daarna nog geen verbetering, dan contacteer je best je arts.Stel het plassen niet uit als er aandrang is, en neem de tijd om te plassen. Stop tijdens lange autoritten regelmatig om wat rond te lopen en eventueel te plassen. Het ophouden van de urine kan blaasontsteking (cystitis) veroorzaken en zelfs nierbeschadigingen.
Plas bij moeilijkheden bij voorkeur zittend.
Wat kan je huisarts doen?
Hij zal in de eerste plaats door verder navragen je probleem evalueren.Daarna zal hij door een rectaal onderzoek (onderzoek via de uitgang van de darm) nagaan of verder onderzoek in jouw geval is aangewezen. Doordat de prostaat vlak voor de endeldarm ligt, zijn veranderingen in de klier door dit onderzoek gemakkelijk te ontdekken.
Het plasdagboek is een eenvoudig instrument om de plasklachten inzichtelijk te maken. Zonder dat plasdagboek is bijvoorbeeld weinig zinnigs te zeggen over (de oorzaken van) nachtelijk plassen.
Behandeling van prostaatklachten
Als uit het plasdagboek blijkt dat frequent plassen samengaat met een hoge vochtinname, zal je minder mogen drinken.Als frequent plassen de belangrijkste klacht is, kan je bekkenbodemoefeningen en uitstellen van de mictie overwegen (hoewel het bewijs daarvoor beperkt is). Deze oefeningen zouden vooral effectief zijn bij incontinentie ten gevolge van een prostaatoperatie.
Verschillende medicamenteuze behandelingen zijn de laatste jaren met succes geïntroduceerd. Zij hebben een bescheiden effect op de plasklachten.
Tot operatief ingrijpen (prostatectomie) gaat men slechts over indien de patiënt zeer sterk gehinderd wordt bij het plassen. Dankzij de vooruitgang van de (kijkbuis)chirurgie, is dit heden een minieme ingreep geworden.
Wanneer een goedaardige prostaatvergroting chirurgisch wordt gecorrigeerd, blijft het grootste gedeelte van de klier intact. De potentie van een man wordt er zelden door aangetast. In sommige gevallen kan de operatie tot achterwaartse ejaculatie leiden; dan gaat het zaad tijdens het orgasme de verkeerde kant op, namelijk naar de blaas in plaats van naar buiten.
Geen verband met prostaatkanker
Er bestaat dus geen verband met prostaatkanker. Niettemin komt prostaatkanker vaak voor.Een jaarlijks rectaal onderzoek is daarom aangewezen bij alle mannen van 50 jaar en ouder. Indien prostaatkanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, zijn de vooruitzichten heel goed.
Meer informatie over
De prostaat (Wikipedia)Prostaatvergroting (video Gezondheidsnet)
Hoe vaak plas ik? Plasdagboek (thuisarts.nl)
Zelfhulpgroep: www.wijook.be
www.urolog.nl