Wat is prostaatkanker?
Prostaatkanker is een kwaadaardige vergroting van de prostaat. Deze klier is gelegen rond de afvoerbuis van de urine, net onder de blaas.Enkele feiten op een rijtje
* Bij het ouder worden vergroot de prostaat meestal. Mannen kunnen hierdoor klachten vertonen bij het plassen. Dit hoeft daarom niet direct prostaatkanker te zijn. Meestal gaat het om deze goedaardige vergroting van de klier (benigne prostaathypertrofie). Anderzijds vertonen sommige mannen met prostaatkanker ook helemaal geen klachten!* Prostaatkanker is een heel traag evoluerende kanker die bij oudere mannen veel voorkomt.
* Veel van die mannen hebben over het algemeen weinig of geen last van hun prostaatkanker en sterven ook niet van deze nochtans soms mogelijk dodelijke aandoening. Zo kan men bij 70% van de tachtigjarigen microscopische haarden van kankervorming in de prostaat terugvinden. De meesten weten niet eens dat ze de ziekte hebben, en in veel gevallen sterft men uiteindelijk door een andere aandoening.
Wanneer moet je dan je huisarts raadplegen?
- Bij moeilijkheden om te plassen
- Regelmatig 's nachts moeten opstaan om te plassen
- Bloederige urine
Diagnose van prostaatkanker
1. Het rectaal onderzoek met de vinger (PPA) laat toe een lokaal uitgebreide prostaattumor gemakkelijk te herkennen. Veel prostaattumoren kunnen echter door de onderzoekende vinger gemist worden.2. Bloedonderzoek: dosering van het prostaat specifiek antigeen (PSA). Dit onderzoek roept vaak meer vragen op dan antwoorden bij het opsporen van prostaatkanker (screening).
3. De buikechografie kan bruikbaar zijn om het prostaatvolume te schatten door een drie-dimensionele meting (b.v. om dat gegeven te correleren met het PSA). De echografie via een anale sonde (transrectale echografie van de prostaat, TRUS) heeft zich echter ontwikkeld tot het standaardonderzoek bij vermoeden van prostaatkanker.
4. Men gaat tot een naaldbiopsie over als vorige 3 onderzoeken een aanwijzing toe vormen. Hiervoor brengt de arts onder echogeleiding een naald in de endeldarm tot in de prostaatklier om daar weefselstukjes weg te nemen. Deze worden dan onder de microscoop onderzocht om na te kijken of er kankercellen in aanwezig zijn.
Deze naaldbiopsie, die meestal eerder hinderlijk dan pijnlijk genoemd wordt, sluit toch wel enkele risico's in. Eén tot vijf percent van de mannen die dit onderzoek laten uitvoeren hebben met complicaties af te rekenen, zoals infectie en in mindere mate een langdurige bloeding. Meestal wordt preventief een antbioticum gegeven.
In sommige gevallen waarin geen kanker door biopsie wordt aangetoond, kan een tweede biopsie aangewezen zijn. Het gaat om patiënten met een duidelijk abnormaal rectaal toucher en PSA-serumspiegel, en/of een verdacht beeld bij microscopisch onderzoek van de eerste biospsie. De tweede biopsie wordt dan uitgevoerd binnen een termijn van enkele weken tot 6 maanden.
Indien in het biopt kankercellen gevonden worden, kan de arts het kankertype bepalen en de ernst inschattens. Doch ook hier kan in geen enkel geval een garantie gegeven worden over de eventuele gevolgen van de diagnose.
Welke behandelingen zijn mogelijk bij prostaatkanker?
Indien de kanker nog gelokaliseerd is zonder verdere uitbreiding in andere weefsels staan drie mogelijkheden voorop:- Operatieve verwijdering van de prostaatklier
- Bestralingstherapie
- Conservatief: afwachtende houding aannemen (*)
Studies tot op heden verricht, tonen niet aan welke van de drie "klassieke" mogelijkheden eventueel superieur zou zijn.
1) Operatief verwijderen van de prostaat:
Het gaat hier om de
zogenaamde "radicale prostatectomie". Dit is een zware ingreep, waarbij
de gehele prostaat wordt weggenomen, in tegenstellig tot de "gewone
prostatectomie" bij goedaardige prostaatvergroting, waarbij de prostaat
"uitgepeld" wordt, zoals een appelsien uit zijn schil.
In sommige centra gebeurt deze "radicale prostatectomie" via kijkbuischirurgie.
In sommige centra gebeurt deze "radicale prostatectomie" via kijkbuischirurgie.
2) Bestralingstherapie:
Deze behandeling bestaat
erin röntgenstralen te richten op de prostaat met de bedoeling
de kankercellen te vernietigen.
Als men bij een prostatectomie merkt dat er ook klieren in de buurt zijn aangetast, zal men meestal deze bestralingstherapie in de behandeling combineren.
Als men bij een prostatectomie merkt dat er ook klieren in de buurt zijn aangetast, zal men meestal deze bestralingstherapie in de behandeling combineren.
3) Conservatieve houding:
Dit betekent dat er gekozen wordt om een afwachtende houding aan te nemen.
Dit gebeurt vooral bij bejaarden met een beginstadium van prostaatkanker.
Bij de opvolging van de evolutie controleert men dan op geregelde tijdstippen de PSA om te zien of de spiegel snel toeneemt of niet. De kanker wordt dan slechts behandeld bij toenemende klachten of een zeer snelle toename van de waarden van de test. De kanker kan uiteraard in dit geval toenemen, klachten veroorzaken en eventueel uitzaaien naar andere weefsels, wat een latere behandeling wel moeilijker en uitgebreider maakt.
Bij de opvolging van de evolutie controleert men dan op geregelde tijdstippen de PSA om te zien of de spiegel snel toeneemt of niet. De kanker wordt dan slechts behandeld bij toenemende klachten of een zeer snelle toename van de waarden van de test. De kanker kan uiteraard in dit geval toenemen, klachten veroorzaken en eventueel uitzaaien naar andere weefsels, wat een latere behandeling wel moeilijker en uitgebreider maakt.
Meer informatie:
De prostaat (Wikipedia)Prostaatvergroting (video Gezondheidsnet)
Prostaatbiopsie (video Gezondheidsnet)
Prostaatkanker (video Gezondheidsnet)
Prostaatverwijdering (video Gezondheidsnet)
www.prostaatkanker.org
(*) Behandeling van ‘gezonde’ mannen met gelokaliseerde prostaatkanker (NTG)